GILL: een vergeten hoofdstuk in de Nederlandse modegeschiedenis

GILL: ooit van gehoord? De recente Nederlandse modegeschiedenis begint vaak met Alexander van Slobbe, Le Cri Neerlandais, Viktor&Rolf of Niels Klavers. Het noemen van de GILL groep roept zelfs bij mode-experts dikwijls een vraagteken op. Waarom is deze groep - onterecht - vergeten? Wat heeft GILL betekend voor de Nederlandse mode en uit welke personen bestond deze groep?

“Godzijdank […] dan eindelijk GILL.”

In 1988 bundelden de ontwerpers achter vier bestaande (en nog jonge) labels de krachten, te weten: Gletcher, Illustrious Imps, Lola Pagola en Lawina. De eerste letters van dit modekwartet vormen samen GILL (officieel: GILL, Fashion Designers from the Kingdom of the Netherlands). Onder deze gezamenlijke naam werden enkele jaren modeshows georganiseerd, internationale beurzen bemand en presentaties gehouden. De shows vonden onder meer plaats in het Amsterdamse Museum Fodor[1], in nachtclub de Roxy of tijdens de Parijse coutureweek in het Institut Neerlandais.[2]

Collagemuur bij de GILL-opstelling voor DWDD pop-upmuseum.

Mode als kunstdiscipline

Bijzonder is dat het voor het eerst was dat door het Fonds voor Beeldende Kunsten een kunstsubsidie werd toegekend aan modevormgevers: daarmee kreeg deze discipline volwaardige erkenning naast bijvoorbeeld de moderne kunst. Eveneens is het de eerste keer dat een groep Nederlandse ontwerpers doorbreekt in het buitenland.[3] De kranten stonden er vol mee: “Amsterdam macht nicht nur Mode, Amsterdam macht auch munter”, was te lezen in een Duits tijdschrift. En: “GILL is goed, geestig en geraffineerd”, schreef Rob Malasch in de Volkskrant van 1 april 1988, want tot zijn grote opluchting is er nu “Godzijdank […] dan eindelijk GILL.” Ondanks de samenwerking had elk label een herkenbaar handschrift. Niet helemaal toevallig kwam de inspiratie bij onze zuiderburen vandaan: de zes van Antwerpen wisten zich enkele jaren eerder zeer succesvol op de internationale kaart te zetten.

Zomer 1991, Archief Ruud van der Peijl - jurk rechts collectie Centraal Museum.

Gletcher, jurk, Centraal Museum Utrecht.

Nederlandse avantgardisten

Een kort overzicht van de belangrijkste betrokken personen van GILL. Gletcher (1985-1992) en was opgezet door Ruud van der Peijl, Hans van Kooten, Ingrid van Oeveren en Katinka de Maar. Illustrious Imps werd opgericht door Matthijs Boelee en Karel Bakker, later sloot Amber Jansen zich hierbij aan. Aan het roer van schoenenlabel Lola Pagola (1985-1998) stonden Marlie Witteveen en Marijke Bruggink. Lawina (1986-1991) werd tenslotte vertegenwoordigd door Vinoodh Matadin, Lilian Driessen (1966) en in het eerste jaar Rick Bovenweert.

Illustrious Imps, najaar-winter 1990-1991. Foto: Wendelien Daan, afbeelding via Matthijs Boelee.

Lola Pagola, schoen, Centraal Museum Utrecht.

Lawina, Centraal Museum Utrecht.

Daarnaast waren fotografen, stylisten, muzes en kunstenaars betrokken, zoals Carli Hermes, Maarten Spruyt, Inez van Lamsweerde, Piet Paris, Wendelien Daan en Tonny Timmermans. Allen aan het begin van hun carrière; de meesten zijn vandaag de dag nog steeds zeer betrokken binnen de hedendaagse mode. Opmerkelijk genoeg zijn Gletcher, Imps en Lawina niet heel stevig vertegenwoordigd in de Nederlandse museumcollecties. De belangrijkste reden hiervoor is dat de ontwerpen voor 90% in het buitenland werden verkocht. Wel zijn bijvoorbeeld de gele pump van Lola Pagola bij het Centraal Museum terecht gekomen, terwijl de maxikilt en shawl zich in de verzameling van het Amsterdam Museum bevinden.

Lola Pagola, schoen, Centraal Museum Utrecht.

Illustrious Imps, najaar-winter 1988-1989. Foto: Inez van Lamsweerde via Matthijs Boelee.

Tussen couture en confectie

De ontwerpers vielen op door bizarre vormen en alternatief gebruik van kunstvezels. Nog niet eerder was Nederlandse avantgardistische mode zo professioneel als groep naar buiten getreden. Wat de leden samenbracht was een overkoepelende mening over mode: kleding moest iets toevoegen aan iemands persoonlijkheid, zonder een verkleedpartij te worden. De nadruk lag niet op de grote massa, maar juist tussen couture en confectie in. Ze richtten zich niet op een specifieke leeftijdscategorie, meer op een mentaliteitsgroep, mensen die zich door hun uiterlijk durven te onderscheiden.[4] Bovendien ontwierpen ze allemaal zowel mannen- als vrouwenkleding. “Een moderne, freaky citystijl overgoten met een glamorous sausje”, zo omschreef Textilia GILL in 1989.[5] Een interessant feitje is dat ze gezamenlijke showden, maar tot aan de presentatie ze de stof en kleurkeuze van hun collectie voor elkaar geheim hielden: het moest duidelijk blijven dat ze onderling verschillen.

Een vergeten hoofdstuk

In 1992 komt er door een samenloop van omstandigheden een einde aan GILL. De creatieven vinden gelukkig hun eigen weg binnen de modewereld en de meesten spelen hierin nog altijd een prominente rol. Het is tijd dat dit vergeten hoofdstuk aan de geschiedenis van de Nederlandse mode wordt toegevoegd. [afb 9]

GILL-opstelling voor het DWDD pop-upmuseum tijdens de opbouw.

Voor het De Wereld Draait Door pop-up museum dook Cecile Narinx de collectie van het Centraal Museum in. Uit de collectie werd een selectie van het werk van GILL gemaakt die opgesteld is in het Allard Pierson Museum. De opstelling was van 30 januari t/m 25 mei 2015 te zien.