Prinsjesdag 1968: de jurk van koningin Juliana

Het is Prinsjesdag. Welke boodschap er in de Troonrede ook wordt uitgesproken, de meeste belangstelling gaat de laatste decennia vooral uit naar de hoeden. Vandaag de dag is Prinsjesdag namelijk bovenal een hoedenparade; een Nederlandse variant van het Engelse Ascot. Maar dat is niet altijd zo geweest.

Bij de opening van de Staten-Generaal in 1968 was vooral de opgetooide turquoise japon van zijdefluweel, versierd met randen van veelkleurige pailletten en kralen van koningin Juliana de grote blikvanger, die tot in detail door de pers werd beschreven. Deze jurk is bewaard gebleven en bevindt zich in de collectie van Paleis Het Loo.

Afb. 2: Aankomst van koningin Juliana bij de Ridderzaal, Prinsjesdag 1968. Foto: Ron Kroon, Nationaal Archief.

Hergebruik¹

Koningin Juliana droeg haar kleding vaak meerdere keren, soms in vermaakte vorm. Deze Prinsjesdagjapon is daar een mooi voorbeeld van. De japon is namelijk gemaakt uit een fluwelen mantel met bontkraag en sleep, gedragen over een bijpassende kanten japon, bij het huwelijk van prinses Beatrix en prins Claus op 10 maart 1966.² Bij dit huwelijk droeg de koningin de mantel en de japon met een hoed, een corsage, juwelen en lange handschoenen in bijpassende kleur. Een voormalig medewerkster van modehuis Maison Linette wist te vertellen dat Juliana bij elk toilet aparte handschoenen had, die Maison Linette in de juiste kleur liet verven.

Op de rekening van Maison Linette van 8 maart 1966³ staat dit ensemble als volgt vermeld: ‘façon turquoise lange mantel op satin f 1.100’ en ‘façon groene kant japon op taft f 500’. Een eerdere rekening toont aan dat de velours werd geleverd door de bekende zijdeproducent in Lyon, Bianchini Férier: ‘7 ¼ mtr. Turq. Velours Bianchine à f. 95.- - f 688,75.’

Van deze stoffen uit 1966 zijn kleine staaltjes bewaard gebleven en via een voormalige medewerkster van Maison Linette terecht gekomen bij Paleis Het Loo als documentatiemateriaal. De mantel is twee jaar later opnieuw uit de kast gehaald en vermaakt tot de japon die koningin Juliana droeg op Prinsjesdag 1968. Op de filmbeelden van Prinsjesdag 1968⁴ is te zien dat de japon de oorspronkelijke sleep eerst heeft behouden, maar die sleep is later alsnog verwijderd.

Afb. 3: Staaltjes van de japon en mantel van koningin Juliana, gedragen bij het huwelijk van prinses Beatrix en prins Claus in 1966, Maison Linette. Archief Paleis Het Loo. Foto: Niels Coppes.

Afb. 4: Prinsjesdagjapon van koningin Juliana, Maison Linette, 1966-1968. Collectie Paleis Het Loo. Foto Niels Coppes.

Prinsjesdagjapon

De versiering langs de halslijn en op de mouwen van de japon werd in de krant omschreven als ‘glinsterende juweeltjes’.

Koningin Juliana droeg op de japon het heuplint en de ster van Ridder Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw en het is leuk om te zien dat de pailletten- en kralenrand van de hals speciaal met drukkers werd vastgezet, zodat het heuplint onder de rand doorliep in plaats van eroverheen, wat veel mooier was.

Op Prinsjesdag stond de koningin altijd erg in de belangstelling. Maar in meerdere interviews vertelde koningin Juliana dat zij een ‘hartgrondige hekel had aan pompeusheid’ en dat het koninklijk protocol in haar beleving haar ‘natuurlijke vijand’ was. Toch straalde zij altijd koninklijke waardigheid uit; waardigheid waar het modehuis Maison Linette in de periode 1957-1973 mede vorm aan gaf.

Afb. 5: Detail van de versiering van de Prinsjesdagjapon van koningin Juliana, 1966-1968. Collectie Paleis Het Loo. Foto: Niels Coppes.

Afb. 6: Detail van de hals versiering van de Prinsjesdagjapon van koningin Juliana, 1966-1968. Collectie Paleis Het Loo. Foto: Niels Coppes.

Hoedenparade

In 1968 ging de publieke aandacht op Prinsjesdag dus vooral uit naar de japonnen van koningin Juliana en haar dochters, alsmede naar de pracht van de gouden en zilveren borduursels van de ambtskostuums van de vele aanwezige hoogwaardigheidsbekleders. Maar tegenwoordig is er alleen nog maar belangstelling voor de hoeden, wat op zich een wonderlijk verschijnsel is. Het dragen van een hoed op Prinsjesdag behoorde vroeger immers tot de gewone kledingetiquette en heeft nooit eerder tot expliciete aandacht geleid. Tot het moment dat de toen enige vrouwelijke minister Marga Klompé⁵ in 1966 de spits afbeet door met een opzienbarende hoed met struisveren te verschijnen, die veel stof deed opwaaien. Daarna stond vooral Erica Terpstra met haar uitbundige hoedencreaties jaarlijks volop in de belangstelling. Deze uitbundigheid is nu door steeds meer vrouwelijke Kamerleden overgenomen en wordt volop in de media getoond en becommentarieerd. Prinsjesdag is nu vooral Hoedjesdag.

Nieuwsblad van het Noorden, 21 september 1955.

Voetnoten