Van geld tot stijlitem
Steeds vaker zie ik mensen cowrieschelpen dragen, vooral mensen die roots in Afrika hebben. In het haar, verwerkt in oorbellen, kettingen, armbanden of in accessoires zoals een tas. Ik vind ze erg mooi, rijk en divers. Die ene kleine schelp draagt voor mij een gevoel van identificatie en verbondenheid uit; voor mij vooral tot de (west) Afrikaanse cultuur want in die context heb ik hem het meeste gezien.
Betalen met de cowrie
‘Cowries’- kleine schelpen uit de zee die we allemaal kennen. Ze komen in ruim 250 soorten en maten maar de meest bekende is toch wel de glanzende, beige gekleurde van een grootte als een amandel, druif of in mijn beleving koffieboon; de cypraea moneta en cypraea annulus. Ik kende de cowrie al voordat ik, in 2008, naar Ghana ging. Waarvan weet ik niet eens meer; zo bekend is hij. Eenmaal daar leerde ik de cowrie op een andere manier kennen.
Toen ik in 2008 in Ghana studeerde was er net nieuw geld geïntroduceerd. Geld was daardoor hét gespreksonderwerp. Hoe wij met Euro’s betalen, betaal je in Ghana met Cedi’s. In 2008 leerde ik dat de huidige Cedi is afgeleid van de cowrie. Vroeger toen Ghana (destijds: de Goldcoast) nog geen brief- en muntgeld had, betaalde men met de cowrie. Lokaal noemen de Akans (een bevolkingsgroep) de cowrie ‘Cedi’. In 1796 drukte Ghana haar eerste muntgeld, maar de cowrie werd tot aan 1901 nog als geld gebruikt. De Ghanese Cedi is dus eigenlijk de lokale benaming voor cowrie!
De cowrie komt oorspronkelijk uit de Indische Oceaan. Door de handel met Arabische handelaren is de cowrie in de 14e eeuw in West-Afrika beland. Europeanen ontdekten hoe belangrijk de cowrie was in diverse culturen wereldwijd en begonnen er handel in te zien. Tijdens de slavernij werd de cowrie erg belangrijk, want het fungeerde als ruilmiddel voor slaven. Exacte aantallen zijn moeilijk te achterhalen maar bronnen geven aan dat er 10 biljoen cowrie schelpen zijn gebracht naar West-Afrika; Cowrie schelpen waren van waarde. [1]
De cowrie als stijlitem
De schelpen werden niet alleen als geld ingezet, mensen gebruikten het ook voor persoonlijke styling en ‘adornment’. Cowries waren kostbaar en lieten daarmee zien dat de drager rijk was. In diverse Afrikaanse landen staat de cowrie voor vrouwelijkheid: dames dragen hem rond de heupen om vruchtbaarheid te bevorderen. Vandaag de dag zie ik de cowrie veel terug in diverse uitingen, op het Afrikaanse continent, maar ook in Europa of the States. De meest bekende vorm van de cowrie als stijlitem is voor mij denk ik wel de cowrie die in het haar wordt gedragen, in dreadlocks.
Tegenwoordig zie ik cowries veel bij evenementen waar er ruimte is voor de omarming en viering van African of black identity en de erkenning van een ‘shared past’: een verleden die is getekend door slavernij. Bij festivals zoals Afropunk of Keti Koti, of bij creatievelingen die hun (Afrikaanse) identiteit uitdragen. Voor mij is dit een mooie gewaarwording, want het omarmen van een niet-westerse achtergrond en dit zichtbaar uitdragen is niet altijd een geaccepteerd fenomeen geweest in de (Westerse) samenleving. Gelukkig lijkt er meer ruimte te komen voor het omarmen van niet Europese waarden in het dagelijkse leven, zoals het dragen van kroeshaar, een zogeheten ‘African print’ (ook naar het werk) of een Djellaba (tijdens het boodschappen doen). Een ontwikkeling die mij erg vrolijk maakt want er is daardoor meer diversiteit in stijl, identiteit en het ‘mogen zijn’.
Omdat de cowrie gerelateerd is aan de slavernij en aan het ‘Afrikaanse’ ben ik blij dat ik hem vaker als stijlitem observeer. Niet omdat het mooie schelpen zijn, maar ook omdat het voor mij laat zien dat er meer ruimte is voor het uiten van diversiteit van mensen en hun historie en omdat het laat zien dat mensen trots zijn op hun roots en die zichtbaar uiten. Uiteraard ben ik ook erg blij dat ik mijn persoonlijke stijl kan verrijken met deze mooie stijlitems. Tijdens mijn laatste verblijf in Ghana heb ik daarom ook zelf wat accessoires gekocht die zijn gemaakt van de cowries...
Meer informatie over
Maaike Hin: Curvy Rocks
Poema Jones: The Cool Ruler-creative industry
Leila Aigbedion: Miss Africa Netherlands
Bronnen
[1] Walvin, J. (2017) Slavery in small things: slavery and modern cultural habits.
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie