De jas van Jacob Alewijn

Op het portret van Jacob Alewijn, dat Adriaan de Lely tussen 1785 en 1789 schilderde, draagt hij een groene jas met goudkleurig borduursel. In de collectie van het Rijksmuseum Amsterdam bevindt zich deze bewuste jas. Een bijzonder duo: het komt niet vaak voor dat een kledingstuk en een portret beide bewaard zijn gebleven.

Verbinding tussen twee collecties 

Dit koppel verbindt de collecties van het Amsterdam Museum en het Rijksmuseum Amsterdam. De schenker van de jas en het portret is dezelfde persoon. Toch zijn de twee objecten, die duidelijk verband houden met elkaar, bij verschillende musea ondergebracht.

Jas, gedragen door Jacob Alewijn, ca. 1785-1789, collectie Rijksmuseum Amsterdam

De jas is gemaakt van donkergroen laken (wollen stof) en geborduurd met metaaldraad (dat door de tand des tijds wat donker is geworden). Zowel het model van de kraag als de donkere kleur waren aan het einde van de 18^e eeuw in trek bij de heren. De stof is aan de randen niet afgewerkt wat indertijd veel voorkwam aangezien de fijn geweven stof nauwelijks rafelde. Aan het achterste gedeelte van de kraag mist een stuk stof. Op het schilderij is te zien dat Jacob zijn haar/pruik in een staart draagt. Deze gepoederde staart heeft mogelijk de stof aangetast. Bij andere jassen uit deze periode is vaker schade te zien op dezelfde plek, echter ontbreekt een directe aanwijzing hier meestal.

Jas, gedragen door Jacob Alewijn, ca. 1784-1789, collectie Rijksmuseum Amsterdam

De mannenmode van 1780

De mannenmode schreef in de jaren 1780 een silhouet met smalle schouders, een kippenborst en een holle rug voor. De snit van de jas is afgestemd op deze smalle lijn. Op het portret is te zien hoe de rest van Jacob’s outfit er uit heeft gezien. Jacob draagt een lichtgekleurd, geborduurd vest een donkere kniebroek en witte kousen, wat heel gebruikelijk was. De combinatie van de drie hoofdonderdelen van het mannenpak, jas, kniebroek en vest konden gewisseld worden. Vaak bezat een man bij een enkele jas meerdere broeken en vesten. Mede hierdoor zijn pakken niet altijd als ensemble bewaard gebleven. Een ander pak in de collectie van het Rijksmuseum laat eenzelfde combinatie van donkere broek, licht vest en gekleurde jas zien.

Omdat het motief van het borduurwerk is verwerkt in zowel de jas als in het vest en de kniebandjes van de broek, is dit pak wél als geheel te herkennen. Het gaat hier echter om een gala-pak of grande parure, waarbij de jas van zijde is en een hoog opstaand kraagje heeft. De jas van Jacob is minder kleurrijk versierd en gemaakt van wollen stof.

De opstelling Jas aan!/Cover Up! is van 11 november 2013 t/m 8 juni 2014 in de speciale collecties van het Rijksmuseum te zien.

Het portret van Jacob Alewijn is te zien in de Cromhouthuizen, Herengracht 366-368, Amsterdam.