De kekke kinderkleding van Barbara Farber

Wie is Barbara Farber? Dat was mijn grootste vraag toen ik haar fantastische kinderkleding vond in de collectie van het Centraal Museum in Utrecht. Deze Amerikaanse ontwerpster, wonend in Amsterdam, bleek in de jaren zeventig het modebeeld van de stijve en fantasieloze kinderkleding in Nederland compleet te hebben veranderd. 

Tijdens een zoektocht naar kleding uit de jaren zeventig voor de tentoonstelling Dromen in beton: Over de onstuimige levensloop van Kanaleneiland en Hoog Catharijne (2019), trof ik in het depot van het Centraal Museum enkele dozen aan met kinderkleding van Barbara Farber. Om te achterhalen wie deze onderbelichte ontwerpster precies was, moest ik diep graven in het archief van het Centraal Museum en zoeken in diverse krantenartikelen.

Afb. 2 Kindermode van Barbara Farber (midden), 28 augustus 1974, Nationaal Archief / Fotocollectie Anefo, foto: Rob Mieremet.

De mysterieuze Barbara Farber 

De Amerikaanse Barbara Farber (1931) kwam in 1961 samen met haar gezin naar Nederland. Als moeder van drie kinderen wist zij wat het kopen en onderhouden van kinderkleding betekende. Eenmaal in Nederland kon zij niets naar haar smaak vinden: “De mode was toen zo stijf en fantasieloos. Alle kinderen zagen er hetzelfde uit."[1] Farber begon daarom met het maken van kinderkleding voor haar dochter die opvielen op het schoolplein. Vervolgens belden enkele moeders haar op of zij iets voor hun kinderen kon maken. Aangezien Farber nooit een officiële opleiding tot naaister had gevolgd, gaf zij in eerste instantie nog geen gehoor aan deze verzoeken.

Waarom kinderkleding?

Voor de tentoonstelling Twee eeuwen kindermode: Keuze uit de verzameling van het Centraal Museum Utrecht die in 1983 werd georganiseerd, onderzocht modeconservator Hanneke Adriaans de ontwikkeling van kinderkleding.[2] In de bijgaande publicatie beschreef zij hoe kinderkleding vanouds een miniatuurversie was van volwassenkleding. Vanaf de jaren vijftig kwam er dankzij de opkomende confectie-industrie steeds meer ruimte voor de eigenzinnige keuzes en behoeftes van het kind. Hoewel kinderkleding zich uitstekend leende voor confectionering, bleven moeders overwegend zelf kleding vervaardingen. Wanneer in de jaren zestig men zich steeds vaker confectiekleding kon permitteren, groeide de behoefte aan kleding met een meer persoonlijk accent. Langzamerhand ontstonden boetieks voor kinderkleding, zowel met confectie als eigen gemaakte kleding. Volgens Adriaans stichtte enkele moeders uit ontevredenheid over de bestaande kinderconfectie hun eigen label, waaronder Barbara Farber.

Afb. 3 Hans Peters, Kindermode van Barbara Farber getoond in Amsterdam, Kinderen tonen de kleding, 29 augustus 1973, Nationaal Archief / Fotocollectie Anefo.

“Mensen die zelf geen kinderen hebben, ontwerpen die verkleinde grote-mensenmodellen. Het is in om van kinderen kleine hippies te maken, maar daar houd ik niet van. Kinderkleren hebben andere proporties en ik probeer ze ook een ander karakter te geven. Ze kunnen niet simpel genoeg zijn."[3] - Barbara Farber (1968)

Haar eigen label B.F.

Voordat Barbara Farber officieel begon met het ontwerpen van kinderkleding, tekende ze patronen voor het tijdschrift Margriet en maakte ze papierenkleding. Naarmate haar bekendheid als ontwerper groeide, werd Farber in 1968 gevraagd om een collectie kinderkleding te ontwerpen voor de jubilerende Vroom en Dreesmann te Den Haag. Deze collectie – haar eerste collectie die daadwerkelijk in productie werd gebracht – werd verkocht onder de naam “Barbara en Edward”. Maar liefst één jaar later lanceerde Farber een uitgebreide collectie onder haar eigen label.[4]

Afb. 4 Barbara Farber, Kinderjasje behorend bij ensemble (inv. nr. 18200/001), 1973, aankoop 1973, polyester, synthetish weefsel en spunrayon, collectie Centraal Museum Utrecht

Afb. 5 Barbara Farber, Kinderbroek behorend bij ensemble (inv. nr. 18200/002), 1973, aankoop 1973, katoen, metaal en kunststof, collectie Centraal Museum Utrecht

Kenmerkende eigenschappen

Farber’s kinderkleding was eindeloos combineerbaar en geschikt voor zowel meisjes als jongens van de kleuterschool tot aan de lagere school. Met de Kombineer-Maar-Kollekties bracht Farber een nieuwe formule van kinderkleding naar Nederland, namelijk een die eindeloos combineerbaar was. De Volkskrant omschreef het als een “zeer Amerikaans principe dat vooral voor fantasie-arme moeders een uitkomst schijnt te zijn."[5] Andere journalisten waren juist onder de indruk van deze tactiek om de schijn van een gevarieerde garderobe te wekken.

Afb. 6 Barbara Farber, Jongensblouse behorend bij ensemble (inv. nr. 18202/001), 1973, aankoop 1973, katoen, metaal en kunststof, collectie Centraal Museum Utrecht

Bovendien was de kinderkleding meestal gemaakt van natuurlijke materialen van Nederlands fabricaat zoals denims, ongebleekt en bedrukt katoen of ribfluweel. Met deze degelijke materialen was het gemakkelijk te onderhouden, oneindig wasbaar en geschikt tegen een stootje van het spelende kind. De kinderkleding van Farber was vooral praktisch en sportief, uitgevoerd in felle kleuren combinaties en vrolijke dessins.

Afb. 7 Barbara Farber, Kinderregenjas (inv. nr. 20101), 1974, schenking 1974, kunststof, katoen en metaal, collectie Centraal Museum Utrecht.

Op elk kledingstuk prijkt een embleem met haar eigen logo BF, dat volgens Farber goed in de smaak viel bij kinderen. Bovenal was de lijn eenvoudig van snit en werden functionele elementen zoals opgestikte zakken, ritsluitingen, zoomen op de groei, modieus gemaakt. De trends uit de volwassen mode werden zo aangepast aan de praktische behoeftes van het kind. [6]

Afb. 8 Bert Verhoeff, Kindermode van Barbara Farber, mimekunstenaar Rob van Reijn begeleidt de jeugdige mannequins, 14 februari 1973, Nationaal Archief / Fotocollectie Anefo.

Afb. 9 Barbara Farber, Kinderjurk (inv. nr. 18204/001), 1973, aankoop 1973, katoen, synthetisch weefsel en metaal, collectie Centraal Museum Utrecht.

Het succes van Barbara Farber

“Ik was verbaasd … hoe snel deze voor kinderen nogal ongebruikelijke kleuren overal in Nederland geaccepteerd werden."[7] - Barbara Farber (1970) Uiteindelijk was de kinderkleding van Farber in iedere gespecialiseerde Nederlandse modezaak te vinden, zoals de Bijenkorf, Gerzon, Maison de Bonnetterie en de Society Shop. Maar de kleding werd ook over de grenzen verkocht in Amerika, België, Duitsland, Engeland, Frankrijk en Zwitserland.[8] Tijdens de Wereldtentoonstelling in Osaka in 1970 toonde ze zelfs als Nederlandse verkozen representant voor het Internationale Katoen Instituut twee ontwerpen op de kindermodeshow. [9]

Niet iedereen was het eens met de ontworpen kinderkleding en het succes van Barbara Farber. Sommigen vonden de  drukke dessins en ongewone kleurencombinaties te heftig voor het kleine kinderlichaam.[10] Daarnaast kreeg Farber regelmatig dezelfde kritiek dat de kinderkleding te duur zou zijn. Krantenkoppen luidden: “Kindermode van Barbara Farber: duur, maar erg kleurig, stevig en gemakkelijk in het onderhoud"[11]; “Barbara Farber kleedt kinderen goed, maar duur"[12].

Na meer dan tien jaar ontwerpen van kinderkleding besloot Farber in 1979 een nieuwe weg in te slaan en opende haar eigen succesvolle kunstgalerie: “Galerie American Graffiti” (later: “Barbara Farber” geheten).[13]

Afb. 10 Scan: Tijdschrift Margriet, Middag in’t museum: Kindermode toen en nu, 1974, foto’s van C. Barton van Flijmen, archief Centraal Museum Utrecht.

Hoe kwam het terecht in de collectie van het Centraal Museum?

Op 19 februari 1974 werd de nieuwe voorjaars- en zomercollectie kinderkleding van Barbara Farber geshowd in het Centraal Museum. Tegen de achtergrond van stijlkamers en een zeventiende-eeuws poppenhuis[14], toonde de kleding van Farber tezamen met de gedragen negentiende-eeuwse kinderkleding uit de collectie van het Centraal Museum een groot contrast (zie afbeelding 10 en 11). Ook waren diverse kinderkleding en kindermodeprenten uit de eigen collectie tentoongesteld. Modeconservator Adriaans was destijds bezig met het verzamelen van hedendaagse objecten voor de kostuumafdeling, waaronder Farber’s kinderkleding die in 1973 al werd aangekocht. Uiteindelijk maakte Adriaans een tentoonstelling over kindermode in 1983 waar de ontwerpen van Farber te zien waren.[15] Het Centraal Museum is daarmee het enige museum in Nederland dat kleding van Barbara Farber in haar collectie heeft.

Afb. 11 Voorjaars- en zomercollectie kinderkleding van Barbara Farber, 19 februari 1974, archief Centraal Museum Utrecht.

Tentoonstelling Dromen in beton

Bent u enthousiast geworden en wilt u deze kleding zelf bewonderen? U bent van harte welkom op de tentoonstelling Dromen in beton: Over de onstuimige levensloop van Kanaleneiland en Hoog Catharijne, van 28 september 2019 tot 12 januari 2020 te zien in het Centraal Museum Utrecht. De gepresenteerde mode in de tentoonstelling draagt bij aan de sfeer van de tijdsgeest uit de jaren vijftig en zeventig. Voor meer informatie over de tentoonstelling, zie: https://www.modemuze.nl/agenda/dromen-beton.

Heeft u aanvullende informatie over Barbara Farber? Mail dan gerust naar [email protected].