Reconstructing Hermès. Métiers, materiaal, Martin Margiela #2
In 1997 wordt de internationale modepers verrast met opvallend nieuws. Niemand minder dan de radicale modeontwerper Martin Margiela is benoemd tot hoofdontwerper prêt-à-porter voor vrouwen bij het Franse luxemodehuis Hermès. Wat aanvankelijk een vreemde combinatie lijkt, blijkt een gouden ei.
Gedurende de zes jaar waarin Margiela voor Hermès ontwerpt presenteert hij een radicaal nieuwe visie op de luxemode-industrie. Hij neemt de geschiedenis van Hermès onder de loep en herwerkt deze met hernieuwde aandacht voor ambachtelijkheid en materiaalgebruik. Hoe veel Margiela's creaties voor Hermès ook van zijn ontwerpen voor Maison Martin Margiela verschillen, wie goed kijkt ziet wel degelijk dat dezelfde revolutionair aan het werk is.
Hermès vóór Margiela
Hermès werd in 1837 opgericht door Thierry Hermès. Aanvankelijk produceerde het bedrijf kwalitatief hoogstaande zadels, teugels, draagtassen en andere ruiterbenodigdheden voor de Europese adel.
Toen aan het eind van de twintigste eeuw het paardrijden verruild werd voor autorijden, liepen de verkoopcijfers van Hermès voor het eerst drastisch terug. Er moesten andere manieren worden gevonden om te overleven: Hermès breidde allereerst de bestaande productie van tassen uit. In 1929 presenteerde Hermès een couturecollectie, en in 1937 de eerste zijden carré. Een lijn parfums, herenkleding en handschoenen volgden. Hermès' prêt-à-porterlijn voor vrouwen werd gelanceerd in 1967.
Elk product werd ontworpen en geproduceerd in een afzonderlijk deel van het bedrijf: een métier (Frans voor ambacht). In de jaren 90 waren de productie van prêt-à-porter en de productie van carrésjaals uitgegroeid tot twee van de grootste métiers van het modehuis. Desalniettemin bestond tussen de métiers geen hiërarchie: de afdelingen gaven ieder seizoen gezamenlijk invulling aan een concept, waarbij elke métier even belangrijk werd geacht.
Margiela’s voorloper bij Hermès als verantwoordelijke voor de prêt-à-portercollecties was Claude Brouet. Zij ontwierp niet zelf, maar gaf leiding aan een team van ontwerpers die haar idee van de Hermèsvrouw vertaalden naar modecollecties. Brouets stijl was klassiek en elegant, maar zoals Brouet het zelf zei: “Il faut [...] toujours quelque chose en plus pour ne pas ennuyer.”[1] Vrij vertaald: “Er moet altijd net iets extra’s zijn, zodat men zich niet gaat vervelen.”
De kledingstukken werden gemaakt van natuurlijke materialen zoals zijde, linnen, exclusieve wolsoorten en leer van hoge kwaliteit. Voor de carrés werd een diagonaal geweven zijden crêpe gebruikt, bij wijze van nostalgisch saluut naar de jockeys van weleer en hun kleurige zijden vlaggen. De sjaals werden bedrukt met motieven van paarden, edelstenen, gouden kettingen, parfumflesjes en andere traditionele symbolen van luxe; prints die op hun beurt werden overgenomen op jassen, blouses, broeken en badpakken.
De rauwe esthetiek van Margiela stond mijlenver af van Brouets gepolijste en soms ietwat opzichtige ontwerpen. De combinatie van Margiela en Hermès moest wel uitlopen op een soort titanenstrijd. Zou Margiela Hermès ondersteboven keren, of zou het luxemodehuis de Belgische rebel weten te temmen?
Margiela aan het roer bij Hermès
Margiela’s debuut bij Hermès, in juli 1998, blijkt niet zo onstuimig als verwacht. Integendeel: zijn creaties zijn verstild, puur en minimalistisch. Margiela maakt geen gebruik van kleuren of prints, enkel van zachte kleurtonen. Hermès' klassieke knoopjes, met daarop het logo van een paard en wagen, verwerpt hij ook.
De teleurstelling druipt van de eerste recensies. De collecties die volgen tonen weinig evolutie, en de shows zorgen niet voor het verhoopte spektakel. Al tijdig geeft Margiela bovendien aan geen nieuwe Birkin-tassen of carrésjaals te willen ontwerpen.
Dit alles is echter typisch voor de aanpak van Margiela, die bewust de nadruk verschuift van opzichtigheid naar tijdloosheid, comfort en kwaliteit. Op den duur beginnen zowel klanten als critici in de collecties te herkennen wat Jean-Louis Dumas, destijds CEO van Hermès, direct in Margiela zag: vakmanschap en een scherp oog voor materiaal.
Materiaal: tijdloosheid en innovatie
Bij Hermès krijgt Margiela de kans om te werken met extreem luxueuze materialen. Hij experimenteert met verschillende soorten exclusief leer, zoals vederlicht lamsleer, hertenleer, en krokodillenleer, en met bontsoorten als jonge geitenvacht en geschoren nerts.
Het zijn materialen die bij sommigen inmiddels uit de gratie zijn gevallen, maar desalniettemin als tijdloos gelden door hun duurzaamheid. Velen zullen beamen dat een leren jas met de jaren zelfs alleen maar mooier wordt.
Ook ontwikkelt Margiela een transparante polyester voile die niet alleen waterafstotend is, maar ook kreukvrij. Hiervan ontwerpt hij een lange, kimono-achtige regenjas die zelfs opgepropt in een handtas onberispelijk blijft. De jas dient ter bescherming tegen de regen, en kan ook gedragen worden over een avondsilhouet als chique peignoir du soir.
Wanneer het op textiel aankomt, gaat Margiela te werk met het oog van een ingenieur. Hij selecteert natuurlijke garens, zoals zijde, katoen en linnen, van de hoogste kwaliteit. Zijn grote kennis van textielinnovatie, opgedaan bij de Italiaanse textielbedrijven waarvoor hij werkte naast Maison Martin Margiela, kan hij inzetten bij Hermès.
Hermès werkt van oorsprong met garens als kameel- en shetlandhaar. Deze zijn exclusief en duurzaam, maar kriebelen op de gevoelige huid. Margiela vindt garens uit die de illusie van kamelenhaar of shetlandwol wekken, maar in feite van kasjmier zijn. Ze zijn zachter en lichter dan de ruwere garens, maar bezitten dezelfde kracht en uiterlijke textuur.
Ook ontwikkelt Margiela een transparante polyester voile die niet alleen waterafstotend is, maar ook kreukvrij. Hiervan ontwerpt hij een lange, kimono-achtige regenjas die opgepropt in een handtas onberispelijk blijft. De jas dient ter bescherming tegen de regen, en kan ook gedragen worden over een avondsilhouet als chique peignoir du soir.
De drager voorop
De multifunctionaliteit van kledingstukken is voor Margiela belangrijk: hij beschouwt het als een ultieme luxe om een kledingstuk op meerdere manieren te kunnen gebruiken, en als een uitdaging voor de draagster om te kunnen spelen met een vaste garderobe. Ook creëert Margiela ensembles die uit meerdere lagen bestaan, zoals triple-sets van kasjmier en zijde, die over elkaar gedragen zorgen voor de isolatie en het comfort van een kledingstuk met voering, maar die ook apart te dragen zijn.
Het spel met de binnen- en buitenkant van een kledingstuk hield Margiela al in zijn greep gedurende zijn tijd bij Maison Martin Margiela: hier maakte hij onder meer jurken uit voeringen van bestaande kledingstukken. Bij Hermès zet hij dit spel voort. Hoewel luxe in kleding vaak vooral aan de buitenkant zichtbaar is, interpreteert Margiela luxe vooral als draagbaarheid. De drager wordt door Margiela net zo veel gekoesterd als de toeschouwer.
Bij Hermès doorbreekt Margiela opnieuw de strikte hiërarchie tussen exterieur en interieur. Zo zijn veel van de materialen die hij gebruikt tweezijdig en maakt hij kledingstukken waar mogelijk naadloos, zodat de stukken ook binnenstebuiten kunnen worden gedragen. Hij gebruikt de techniek ‘doublé de même’ (gevoerd in hetzelfde materiaal) om kledingstukken te voeren. Omdat de voering van hetzelfde materiaal is, is er van een voering eigenlijk niet echt sprake – eerder van een tweede buitenkant.
Hermès herzien
De komst van Margiela brengt ook een vernieuwde kijk op de verschillende métiers. Margiela neemt elementen van verschillende afdelingen over in zijn eigen ontwerpen. Voor het Cape Cod Double Tour horloge, bijvoorbeeld, waarvan het klokje al in 1991 werd ontworpen door Henri D’Origny, ontwerpt hij een nieuw bandje van teugelleer afkomstig van de zadelmakerij, dat hij afwerkt met een traditionele zadelsteek.
De rondbreitechnieken die binnen de handschoenenafdeling worden toegepast voor het maken van naadloze voeringen, gebruikt hij voor het ontwikkelen van naadloze truien. Deze cross-over tussen de verschillende métiers duidt aan dat er een reconstructivist aan het werk is: niet alleen binnen zijn eigen métier, maar ook daarbuiten.
Margiela: een eigen stempel
Ter afronding wil ik de aandacht vestigen op een schijnbaar klein detail dat tijdelijk verandert in de tijd dat Margiela voor Hermès ontwerpt. Om een Hermèskledingstuk ondanks de afwezigheid van prints en logo’s toch van buiten te kunnen herkennen, introduceert Margiela een knoop met zes gaatjes, waardoor het garen de letter ‘H’ vormt. Het is een discreet embleem, dat bovendien datgene op de voorgrond stelt dat voor Margiela het belangrijkst is in zijn tijd bij Hermès: de draad, met al zijn mogelijkheden.
Na zes jaar, in 2003, verlaat Martin Margiela Hermès. Hij wordt opgevolgd door Jean-Paul Gaultier. Gaultier steekt de Hermèsvrouw – hoe kan het ook anders – in een lederen korset. De geprinte carrés keren terug, tot de opluchting van velen. Desalniettemin, Margiela’s gevoel voor materiaal en techniek en zijn aandacht voor draagbaarheid en duurzaamheid dienen veel hedendaagse luxemerken nog altijd tot inspiratie.
Lees in blog #1 wat vooraf ging aan Margiela’s carrière bij Hermès.
Nora Veerman heeft tijdens haar stage bij het MoMu onderzoek gedaan naar Martin Margiela voor de tentoonstelling Martin Margiela: de Hermès jaren.
De ontwerpen van Martin Margiela voor Hermès zijn nog tot 28 augustus 2017 te zien in de tentoonstelling Margiela: De Hermès Jaren in het ModeMuseum Provincie Antwerpen, België. Zie www.momu.be voor meer informatie.
Bron: Rebecca Arnold et. al.. Margiela: The Hermes Years. Tielt: Lannoo, 2017.
[1] Sonia Rachline, “Claude Brouet. Femme en Vogue,” Vogue Paris, Augustus 1989.
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie