Twee nieuwe Duitse kostuumboeken

In 2016 werden in Duitsland twee tentoonstellingen gehouden over de mode in de 17^de eeuw: In Mode, Kleider und Bilder aus Renaissance und Frühbarock in het Germanisches Nationalmuseum in Nürnberg en Chic! Mode im 17. Jahrhundert in het Hessische Landesmuseum in Darmstadt.

Duitsland verkeert in de gelukkige omstandigheid dat daar veel 17^de-eeuwse kledingstukken en accessoires bewaard zijn gebleven in de vele kastelen van de talloze vorstendommen en in de grafkelders van vooraanstaande of adellijke families. De verzamelingen van het Bayerisches Nationalmuseum in München en de Staatliche Kunstsammlungen in Dresden mogen in deze context zeker niet vergeten worden. Bij de laatste opent op 7 april 2017 de nieuwe permanente opstelling van de kostuums van de Keurvorsten van Saksen (1550-1650) in het Residenzschloss. Een absolute aanrader!

In Mode, Kleider und Bilder aus Renaissance und Frühbarock

In Mode, Kleider und Bilder aus Renaissance und Frühbarock

Dit thematisch ingedeelde boek heeft nog iets van een ouderwetse – maar zeer gedegen! – kunsthistorische catalogus met per object een ‘kop’ met alle gegevens (materiaal, afmetingen etc.) een beknopte tekst en tot slot de literatuurvermelding. Het geheel wordt verlevendigd door korte essays over uiteenlopende onderwerpen als kostuumboeken in de Renaissance, terminologie, kledingvoorschriften, hoe hield men zijn kleren schoon?, patronen en nog veel meer. Uiteraard wordt ook de geschiedenis van de museumverzameling uit de doeken gedaan.

Deze inleidingen zijn geschreven door Dr. Jutta Zander-Seidel (Hoofd van de Afdelingen Textiel en Juwelen) – die talloze publicaties op haar naam heeft staan –  met collegae en restauratoren uit het eigen museum naast universiteiten, uit binnen- en buitenland. Achterin het boek uitgebreide technische specificaties van de kostuums uit eigen bezit van het Germanisches Nationalmuseum. Een complete publicatie die zich niet alleen beperkt tot Nürnberg, maar heel Duitsland en daarom ook zeker interessant voor geïnteresseerden buiten de landsgrenzen. (ISBN 978-3-936688-96-2, €32 via online museumshop, €38 via reguliere boekhandel)

In Mode, Kleider und Bilder aus Renaissance und Frühbarock

Chic! Mode im 17. Jahrhundert

In dit boek wordt uitsluitend de kostuumverzameling van de – van oorsprong Luxemburgse – maar in Keulen woonachtige baron von Hüpsch (1730-1805) behandeld, die zich tegenwoordig in het Hessische Landesmuseum bevindt. Von Hüpsch was een groot verzamelaar die tijdens zijn leven een bekende collectie naturalia, etnografica, schilderijen, handschriften, wapens en nog veel meer aanlegde. Na talloze omzwervingen kwamen de kostuums in 1996 bij het gerenommeerde restauratie-instituut de Abegg-Stiftung in Zwitserland terecht, waar zij vanaf 2003 door restaurator én kostuumhistoricus Johannes Pietsch samen met textielhistoricus Karen Stolleis werden geconserveerd, bewerkt en in 2008 gepubliceerd. (Kölner Patrizier- und Bürgerkleiding des 17. Jahrhunderts… (‘Riggisberger Berichte 15’), ISBN 978-3- 905014-35-8, www.abegg-stiftung.ch, CHF 85)

In tegenstelling tot deze zeer wetenschappelijke publicatie, zijn in het boek bij de tentoonstelling niet alleen de negen wambuizen, vier lijven, vijf borsten en een vrouwenjasje opgenomen, maar ook de accessoires: twee porte fraises, een bestekfoedraal, kindermuts, bandelier, geborduurde buidel, twee schilpadden kammen en zeven paren schoenen. Voorin het boek bevindt zich de geschiedenis van de verzameling en een artikel van Pietsch over de Keulse mode in de 17^de eeuw in Europese context. Dat de Nederlanden hierin een grote rol speelden is niet vreemd. Na de val van Antwerpen in 1585 vluchtten veel Protestanten niet alleen naar de Noordelijke Nederlanden, maar ook naar Duitse steden zoals Keulen. Hierdoor zouden bijvoorbeeld Amsterdam en Keulen niet uitsluitend aan elkaar verbonden worden door handelscontacten, maar vooral ook door familiebanden.

Er was veelvuldig goederen- en personenverkeer tussen beide steden en het is dus niet verwonderlijk dat de mode over en weer beïnvloed werd. Dit is onder meer duidelijk te zien in de verschillende eigentijdse prentseries met kleren uit verschillende landen en steden. Omdat in ons land vrijwel geen kledingstukken bewaard zijn gebleven, zijn deze Keulse realia dus ook voor ons erg interessant. Pietsch illustreert zijn verhaal rijkelijk met Hollandse en Keulse portretten. De kostuums en accessoires zijn met vooraanzicht full-page afgebeeld en voorzien van een kleinere afbeelding van de rug. Al met al voldoende kijkplezier. Wie het naadje van de kous wil weten, kan het beste gaan voor het zéér uitgebreide (patronen inbegrepen), maar ook dure boek van de Abegg-Stiftung. Voor degene die tóch alles goed wil zien maar minder diep op het onderwerp in wil gaan, is Chic! Mode im 17. Jahrhundert een uitstekende optie. (ISBN 978-3-7954-3094-8, €24.95)

Chic! Mode im 17. Jahrhundert

Lees meer boekbesprekingen van Bianca du Mortier:

Twee nieuwe collectieboeken uit Parijs

Groen en gevaarlijk: boeken over de geschiedenis van kleur