Trippen

Ze lijken wel een beetje op de houten kleppers die in de jaren ‘60 populair werden. In verschillende collecties van de Modemuze-musea zijn ze aanwezig: trippen.

Verschillende vormen

Trippen zijn houten zolen, vaak met een verdikking onder de hak en onder de voorvoet en met twee leren slippen die om de voorvoet sluiten. Ze werden in de 15^de eeuw gedragen als overschoen, ter bescherming van de leren schoen of laars tegen het vuil van de straat.

De vormen van de trippen verschillen nogal. Modieuze schoenen uit die periode hadden een puntneus. Maar er werden ook schoenen met ronde stompe neuzen gedragen. Dat zie je terug in vorm van de trippen.

De schoenen waren vaak gemaakt van soepel leer dat aan de onderzool werd genaaid. In de loop van de 15^de eeuw werden er voor de zool meerdere lagen leer toegepast waardoor de schoen aanmerkelijk steviger werd. Lopen op ongelijke ondergrond werd daardoor gemakkelijker. 

Sluiting

Trippen hadden een speciaal soort sluiting. Aan weerszijden van de voorvoet werden driehoekige stukjes leer aan de houten zool vastgenageld. Soms waren deze driehoeken open. De ene driehoek eindigde in een lip, de andere had inkepingen, waar de lip doorheen werd geschoven. Het geheel sloot met een ijzeren pen.

Platijnen en stillegangen

Trippen zijn zowel door mannen, vrouwen als kinderen gedragen. Volgens Jan Baart, de stadsarcheoloog van Amsterdam in de periode 1972-2002 zijn ze gemakkelijk te verwarren met platijnen en stillegangen. Platijnen leken sterk op trippen maar ze hadden houten zolen waarvan de zijkanten verstevigd waren met ijzeren strips. Stillegangen hadden leren of houten zolen waarin kurk  of vilt was verwerkt. Dit maakte het lopen comfortabeler en stiller (!). Verder leken ze sterk op trippen. 

Dit maakt het zoeken naar trippen op schilderijen nog spannender!

Een voorbeeld van trippen:

De zeven werken van barmhartigheid Paneel van een veelluik met de zeven werken van barmhartigheid: het laven van de dorstigen, 1504, Meester van Alkmaar

Een voorbeeld van Stillegangen?

De profeet Jesaja, 1495-1505 Jan Mostaert, Museum Booijmans van Beuningen

Meister des Marienlebens, Master of the Life of the Virgin, 1460

Bronnen

Jan Baart Opgravingen in Amsterdam. 20 jaar stadskernonderzoek. Dienst der Publieke werken; Amsterdam Historisch Museum Afdeling Archeologie. Amsterdam, 1977.

ALMA database Boijmans Van Beuningen (http://alma.boijmans.nl/, geraadpleegd 29 juni 2015, zoekopdracht 'Tripschoen', 1400-1599).

WNT: http://gtb.inl.nl :

Trip
Woordsoort: znw.(v.). Modern lemma: trip
Houten zool met een riempje over de wreef, gebezigd als patijn (platijn) (zie Dl. XII, 788 en 2414), sinds de 16de e. als muil of sandaal. Met betr. tot de eerste toepassing thans alleen nog als hist. term, met betr. tot de tweede alleen nog gewest. of als hist. term.

Platijn
Woordsoort: znw.(m.). Modern lemma: platijn
Benaming van zeker schoeisel, dat in verschillende tijden een verschillenden vorm had; inzonderheid een schoeisel, bestaande uit een houten onderstuk, met van boven een riem om het onder den voet te bevestigen. Trip, muil op houten blok. Eertijds soms ook van een ijzeren beslag voorzien. De platijnen dienden om den voet in te steken als men dezen bij het gaan niet vuil of nat wilde maken, of om des winters niet met den kouden vloer in aanraking te komen.

Stillegang
Woordsoort: znw.(m.). Modern lemma: stillegang
Slof of muil, oorspronkelijk van leer met een houten zool, later met een vilten zool.