De hoofddoek: van hoofdbedekking tot fashionitem

De hoofddoek beleeft een doorbraak. Bij een aantal grote bedrijven zoals Hennes & Mauritz (hierna: H&M - no. 2 op de lijst van grootste mode multinationals ter wereld) maar ook in verschillende media zoals Vogue, Linda Nieuws, Metro en het Parool lijkt er langzamerhand een groeiende interesse te ontstaan voor vrouwen met een hoofddoek.  

Voor mijn afstudeerproject aan het Amsterdam Fashion Institute onderzocht ik een half jaar lang ‘modest fashion'. Dat deed ik door vrouwen met een hoofddoek te interviewen en vast te leggen wat deze meiden bewoog, wat hun motivatie achter het dragen van de hoofddoek was. Het fascineerde mij dat in een maatschappij die wordt gedreven door sex sells, deze meiden er juist voor kozen om zich discreet te kleden. Het resultaat werd mijn scriptie: Hijab in Fashion – The fashionabale reinvention of modesty. In deze blogpost deel ik mijn bevindingen over het onderwerp.

Cover van mijn scriptie Hijab in Fashion. Fotografie: Valentine Bouquet

Groeiende vraag naar 'modest fashion'

H&M koos er onlangs voor om Mariah Idrissi, een 23-jarig moslim model met hoofddoek te gebruiken in een video en print campagne, om zo ook haar moslim klanten aan te spreken. Hoewel de keuze van H&M veel stof deed opwaaien, is het niet het eerste bedrijf dat zich richt op de modieuze moslima. Met ramadan collecties van onder andere retailketen Mango en een ware ramadan shop in de V&D in Nederland, kun je wel stellen dat de hoofddoek momentum aan het winnen is onder westerse bedrijven. Er is een groeiende  vraag naar ‘modest’ mode vanuit een breed publiek: bescheiden kleding die voldoet aan de regels van het geloof. Maar hoe ziet modest mode er tegenwoordig uit en wat houd ‘modest mode’ in?

Reclame Ramadan Summer

Van hoofdbedekking tot modeaccessoire

Toen het Amsterdam Museum in 2006 een tentoonstelling organiseerde onder de titel Mijn Hoofddoek, naar de hoofddoek als fashionitem, was de ontwikkeling van de hoofddoek onder zijn jonge dragers in het westen pas net begonnen. Het museum verzamelde toen een aantal hoofddoeken, inclusief de manier waarop ze gedragen werden. Niet alleen de hoofddoeken werden verzameld maar de draagsters zetten de doeken ook zelf 'op de pop'. Opvallend is dat de silhouetten, de manier van knopen en het gebruik van stof nog vrij homogeen was en zeer afhankelijk van de afkomst van de draagster. Zo droegen vrouwen van Turkse afkomst hun hoofdoek meestal met een dakvormige plooi op het midden van het hoofd en knoopten de vrouwen van Marokkaanse afkomst de hoofddoek weer wat strakker rond het hoofd.

Links: Turkse manier van het dragen van de hoofddoek, zoals te zien in de tentoonstelling Mijn hoofddoek (2006). Rechts: een hoofddoek zoals gedragen moest worden door medewerkers van supermarkt Dirk van den Broek. Beide collectie Amsterdam museum

Sociale media als inspiratiebron

Anno 2015 zien we dat vrouwen hun hijab op verschillende manieren dragen. Ze durven het verleden en hun afkomst steeds meer los te laten en nieuwe manieren van het dragen van de hoofddoek uit te proberen. Hoewel de sociale en culturele omgeving van de hijab draagsters sinds 2006 niet veel veranderd is, hebben externe factoren, zoals het ontstaan van sociale media, een belangrijke invloed op vrouwen met een hoofddoek. Vooral de digitale interacties onder de jongere generatie hebben uiteindelijk het uiterlijk veranderd van zowel de hoofddoek als ook het dragen en vormgeven van bescheiden kleding.

Inspiratie komt nu van overal. Bekende bloggers en islamitische mode-iconen uit landen zoals Groot-Brittannië, Qatar, Groot-Brittannië, Zweden en Nederland, hebben online grote aantallen volgelingen. Zij spelen via blogsites en Instagram een leidende rol in het inspireren van gelovige vrouwen met een interesse in mode. Deze bloggers hebben een enorme impact op de gemeenschap en geven jonge vrouwen de durf om te experimenteren met hun hoofddoek in combinatie met hun kleding. Zo heeft het mode blog The-hybrids alleen al op Instagram 1,5 miljoen volgers wereldwijd. 

Instagram sensatie en rolmodel van Hijabi’s in Nederland is Ikram Aqantos. Zij zegt over haar stijl: ‘Ik wil met de mode mee gaan, maar niet teveel lichaam onthullende kleding dragen. Ik vind het belangrijk om mezelf te bedekken, te beschermen en te laten zien dat ik geloof. Tegelijkertijd wil ik mij in mode uiten. Mode is mijn dagelijkse bezigheid en mijn hijab speelt een zeer belangrijke rol hierin. De combinatie van zowel mijn hijab en kleding maakt mijn unieke stijl. Daarom durf ik mezelf niet vast te pinnen op één specifieke stijl. Mijn stijl verandert regelmatig. Daarom ben ik meer een kameleon als het gaat om mode.’  Ikram Aqantos deelt haar inspiratie via haar website Covered up in style en op Instagram.

screenshot van Hennis en Mauritz video: Close the Loop

Turban

Vergeleken met 2006 is de turban, een soort tulbandhoofddoek die de nek vrij houdt, veel terrein aan het winnen onder vrouwen met een hoofdoek. Malika Ouacha (22), Amsterdamse studente antropologie, draagt die regelmatig: 'We worden moderner, in het Westen en in het Oosten.' Ouacha noemt de turban een uiting van een nieuw mode bewustzijn en dit is volgens haar een teken van emancipatie onder jonge moslima's.

Naast de turban is momenteel een van meest opvallende veranderingen in de manier van het dragen van een hoofddoek het tonen van haar. Dit is een goed voorbeeld van de fluïditeit van ‘modesty’ door de jaren heen. Dat wat een aantal jaren geleden werd gezien als niet bescheiden, niet passend bij het geloof, is nu modieus in de ogen van een groeiende groep vrouwen in onze samenleving. Het toont de dynamiek aan van de perceptie van modesty, bescheidenheid.

Hoofddoek in ontwikkeling

Voordat ik begon met mijn onderzoek dacht ik, en met mij zijn er denk ik velen, dat een hoofddoek stond voor onderdrukking. Nu ik met al deze vrouwen heb gesproken, is het voor mij duidelijk geworden dat dit niet het geval is. Het hoort bij hun culturele achtergrond en zij zien het echt als deel van hun identiteit en zoals alle andere identiteiten verandert deze met alle ontwikkelingen door de jaren heen. Deze verschuiving in wat "bescheiden" gevonden wordt door de dragers zelf is een perfecte weerspiegeling van hoe vrouwen met een hoofddoek anno 2015 de controle over hun eigen identiteit nemen en op zoek gaan naar een persoonlijke interpretatie van bescheidenheid.

Meer informatie

Lindanieuws.nl (mei 2015) 

Het Parool (augustus 2015) 

Vogue UK (oktpber 2015), over de oprichters van het Nederlandse 'modest' modemerk Nesci

Metro (mei 2015)