Modekern blogt: The American Dream van Koos van den Akker (3)

Op 30 september 1968 komt Koos van den Akker met de boot "de Statendam" van de Holland-Amerika lijn in New York aan. Hij heeft 168 dollar op zak en een naaimachine onder zijn arm. Meteen na aankomst beklimt hij de Empire State Building. Als hij op de top over Manhattan uitkijkt, weet hij dat hij thuis is.

Tegen iedereen die hij tegenkomt op straat vertelt Koos dat hij modeontwerper is en dat hij graag wil werken. Zijn eerste opdracht heeft hij al snel binnen: een jurk voor de zus van een jongen die hij tegenkomt op Lincoln Center Square. De jongen vraagt Koos mee uit naar een toneelstuk, neemt hem mee naar zijn kamer in het Plaza hotel, en is de volgende ochtend vertrokken. Maar laat wel het telefoonnummer van zijn zus voor Koos achter. Koos krijgt 25 dollar voor de jurk. Al snel komen er andere opdrachtgevers bij.

Koos wordt KOOS

In 1970 opent hij zijn eerste winkel in New York, KOOS van den Akker Couture, op 336 Columbus Avenue ter hoogte van 75th en 76th Street. Koos wordt door zijn overstap naar New York minder beïnvloed door de mode van Parijs, en ontwikkelt steeds duidelijker een eigen signatuur. Zijn obsessie voor materialen – met name hun kleur en textuur – krijgt meer en meer de overhand, en uit zich in een liefde voor patchwork. Zoals Koos het omschrijft: 'I like to build on a simple shape and go beserk on the surface.'[1]

Stapels polaroids uit het archief van Koos uit de jaren zeventig en tachtig, Gelders Archief.

Herkenbaar voor de ontwerpen van Koos uit deze periode is onder andere een eenvoudig silhouet, het gebruik van appliqués – ornamenten en textiel vastgenaaid aan het oppervlak van een stof – en de dolman mouw; een slanke, laag ingezette mouw aan een wijdvallende top. Zo past Koos goed in de door folklore geïnspireerde hippie chic die eind jaren zestig, begin jaren zeventig New York, maar ook andere grote westerse steden domineert. En dat terwijl zijn manier van werken uit armoede geboren is; omdat hij weinig geld heeft gebruikt hij goedkope materialen, en recyclet hij veel oude kleding. 'Through my early collections I was known mostly for my patchwork dresses, a craft that originated through poverty: making one dress out of three old garments patched together; making do.'[2] Deze patchwork zal hem uiteindelijk wereldberoemd maken.

The Gold Coast of Shopping

Het hippietijdperk vloeit langzaam over naar disco, een verandering die Koos op subtiele wijze doorvoert in zijn ontwerpen. Patchwork is het nog steeds, maar door te kiezen voor extravagantere materialen passen de ontwerpen van Koos naadloos in het bruisende New Yorkse nachtleven. Maar Koos wil meer.

Modeshow Koos van den Akker, 1981, Gelders Archief.

Na een aantal kleine winkels te hebben gehad zet hij zijn zinnen op Madison Avenue; de chicste winkelstraat van New York, ook wel the gold coast of shopping genoemd. In 1975 is het dan eindelijk zover, met behulp van een investeerder kan Koos zijn modedroom in vervulling laten gaan, en opent hij zijn winkel op Madison Avenue ter hoogte van 68th Street, tussen winkels als die van Yves Saint Laurent en Balenciaga. Koos past zijn winkel ietwat aan aan zijn nieuwe status. Het moet allemaal iets meer ingetogen, iets minder schreeuwerig: de winkel wordt sober ingericht zodat de kleurrijke, extravagante ontwerpen van Koos goed tot hun recht komen.

The Pasha of Patchwork

Het succes van Koos breidt zich verder uit. In 1976 wordt Koos gevraagd door het warenhuis Bonwit Teller – waar hij dan al zijn ontwerpen verkoopt – om een shop-in-shop in het warenhuis te openen, als ook de twaalf etalages van de winkel te vullen met een Koos van den Akker campagne. In het warenhuis op 5th Avenue zijn drie weken lang de ontwerpen van Koos te vinden, tussen de tulpen en windmolens. De Hollandse kneuterigheid die Koos zo verafschuwd krijgt opeens weer relevantie, doordat Koos slim de typisch Hollandse symboliek koppelt aan zijn kleurrijke patchwork ontwerpen. En zo realiseert hij zich dat hij Hollandser is dan hij in eerste instantie had gedacht.

Koos vertelt over zijn werk en de gelijkenis met Nederlandse klederdrachten in de documentaire The Dutch Connection, 1982.

In 1982 vertelt hij in de documentaire The Dutch Connection, over succesvolle Nederlanders in Amerika: 'The funny thing is though, even being in this country [America], my designing is very Dutch. I have no explanation for that. I got a book from friends of mine a couple of years ago, and when I looked through it, everything that's in the book is what I do, although I have never seen the costumes. It's fascinating. The combinations of fabric, the plaids with the prints, the woollens, the tweeds combined with the cottons, the little ribbons. It is absolutely amazing.'[3] In het eerste jaar zet de shop-in-shop in Bonwit Teller al zo'n honderdduizend dollar om. Het levert hem al snel bijnamen op als The Pasha of Patchwork en The God of Collage.

Studio 54

Er komen zodoende nog veel meer nieuwe verkooppunten bij; warenhuizen als Bloomingdales, Frost Brothers, Marshall Fields en Saks Fifth Avenue. De ontwerpen van Koos vliegen inmiddels de winkel uit; ze passen perfect in het decadente discotijdperk. Winkelmanager Helena draagt de ontwerpen van Koos naar al de juiste plekken, zoals Studio 54. Deze discotheek, die open was van 1977 tot 1981, is de New Yorkse nachtclub van het moment met gasten als Andy Warhol, Bianca Jagger, Jerry Hall, Liza Minelli, Grace Jones, Trumon Capote, en modeontwerpers als Calvin Klein, Diane von Furstenberg, Roy Halston en Bill Blass. Het maakt de discotheek het epicentrum van de New Yorkse nachtleven, waar het draait om zien en gezien worden.

Een jonge Brooke Shields in Koos van den Akker, 1979, Gelders Archief.

De mode wordt gedicteerd door veel glitter, en veel naakt. Op de dansvloer draait het om decolleté en benen. Sex sells – niet alleen in Studio 54 – en Koos gaat er maar al te graag in mee: 'Helena ging eens naar de openingsavond van een serie optredens van Shirley Bassey in Carnegie Hall, en ik had een jumpsuit voor haar gemaakt, helemaal van pailletten, als van een betoverde zeemeermin, met een grote tulband en een handtas in de vorm van een penis. 'Goed hè', zei ik haar, 'dat is John's [de vriend van Koos] penis.' Helena was onder de indruk, en in de concertzaal verstomde het verblufte geroezemoes pas bij de inzet van het voltallige orkest. Zulke kleren zag je gewoon niet – ook Helena is daar nog altijd stellig in – het was een soort sjiek uit een heel stout sprookjesland, maar het was absoluut sjiek.'[4]

Ook Koos bezoekt Studio 54. Hij vindt er niet veel aan; de drukte en hysterie is niet aan hem besteed. Maar dankzij Helena plukt hij wel de vruchten van het succes van de discotheek. In de dagen na haar bezoek aan Studio 54 staan klanten in de rij voor de door haar gedragen ontwerpen.

En zo lukt het Koos – door zijn patchwork ontwerpen steeds een beetje aan te passen aan de tijdgeest, zonder de typische "Koos" signatuur te verliezen – om voet aan de grond te krijgen in de New Yorkse modewereld. Ook de Amerikaanse media merkt het succes van Koos op: 'The reasons for his apparent success are obvious: his clothes are bound by no fads; they are timeless. Each article is composed of rich and colorful patterns from his extensive fabric library, often of opposing materials which weaver together beautifully to form a mosaic-like tapestry. If his unconscious is placing the colors and fabric at random, then his conscious knowledge of high couture is providing the framework for the placement. He calls his clothes a sound mariage of "couture and sheer fantasy".'[5]

In de loop van de jaren tachtig zal het succes van Koos nog groter worden, maar zal hij ook enkele grote tegenslagen, zowel zakelijk als privé, moeten verwerken.

Dit is het derde deel van een serie blogposts over de Nederlandse modeontwerper Koos van den Akker, en het proces van het schrijven van een monografie over zijn werk.​ De monografie over Koos van den Akker komt in september 2016 uit bij ArtEZ Press.

Naar verwachting zal het archief van Koos van den Akker eind 2016 toegankelijk zijn voor publiek.

Voor meer informatie over Modekern: zie website Modekern.

Meer Koos van den Akker

De 5-delige Modekern-serie over Koos van den Akker geschreven door Hanka van der Voet: Koos van den Akker

Het Thema over Koos van den Akker: Koos van den Akker