Een schone muts, voor een fris en zorgeloos gevoel…

Een mutsenmaakster is ongeveer twaalf uur bezig met het maken van een nieuwe zondagse muts. Daar hangt wel een prijskaartje aan. Het is dus zaak ervoor te zorgen dat je zuinig met je muts omspringt en hij niet snel vuil wordt.

Hoofddeksel bij rouwen en trouwen

Bij de zondagse kerkdracht dragen de Staphorster vrouwen over het oorijzer een zogenoemde toefmuts. Ook de bruid heeft tijdens haar bruiloft een dergelijke muts op. In de rouw is de toefmuts van lichtblauw batist of effen witte tule. Is de draagster niet in de rouw, dan is de bol van geborduurde tule en zijn de geplooide stroken rondom de muts van kant.

Veranderingen in de toefmuts

De vorm van de toefmuts is in de loop van de tijd veranderd. In de streekdracht brengt iedere generatie kleine wijzigingen aan in de kleding, want ook in de dracht wil je er niet net zo bij lopen als je moeder of oma. De sterk geplooide voorstrook van de toefmuts liep oorspronkelijk met een flauwe boog naar boven.

In het midden van de twintigste eeuw liep de voorstrook ongeveer horizontaal, maar ging in de loop van de volgende decennia met een steeds grotere ronding naar beneden lopen. Bij de jongste generatie draagsters eindigt de punt van de voorstrook vlak boven de neusinplant. Hierdoor ligt de voorstrook van de muts tegen het voorhoofd. Vooral ’s zomers bij warm weer raakt deze snel vuil van het zweet.

Voorkomen is beter dan genezen

Wanneer de voorstrook slechts een beetje vuil is, kan de toefmutsenmaakster proberen alleen dit gedeelte voorzichtig schoon te maken. Zij doopt dan de punt in een sopje en borstelt met een tandenborstel de vuile delen. Wanneer de voorstrook echt vuil is, moet ze de muts echter helemaal uit elkaar halen, de onderdelen wassen en stijven en het geheel weer in elkaar zetten. Al met al is ze daar ongeveer twaalf uur mee bezig.

Deel van een boterhamzakje aan de binnenzijde van een toefmuts voor de rouw.

Om te voorkomen dat de voorstrook tijdens het dragen de huid raakt, naaien sommige vrouwen een stukje plastic aan de binnenkant, bijvoorbeeld afkomstig van een boterhamzakje. Omdat dit plastic op de huid niet prettig voelt, hebben andere vrouwen daar een alternatief voor bedacht. Ze knippen een stuk uit een inlegkruisje en naaien dit met een paar kleine steekjes vast aan de binnenzijde van de muts. Door dit tijdig te vervangen blijft de voorstrook schoon en sparen zij een wasbeurt uit.

Deel van een inlegkruisje aan de binnenzijde van een toefmuts.

Inventief

Ook draagsters van streekdracht zijn inventief in de omgang met hun kleding. Het zorgvuldige en kostbare handwerk dat in de verschillende onderdelen van de streekdracht gaat, moet goed worden beschermd. Net zoals de Staphorster vrouwen, is er op Walcheren een inventieve oplossing gevonden om de muts goed te beschermen. Lees hierover meer in 'Slim bedacht: een regenkapje op maat'.
 

Modemuze@OBA: Innovation

Van 18 mei tot en met 2 september is de toefmuts te zien in de tentoonstelling Modemuze@OBA: Innovation. Voor de tentoonstelling selecteerden 15 musea en 4 verzamelaars innovaties uit de modegeschiedenis.

Klik hier voor alle verhalen over innovatie uit de tentoonstelling, of bekijk de aankomende Meet Ups en Masterclasses in de agenda.