De button als communicatiemiddel
Paul Derrez (Sittard, 1950) is galeriehouder, sieraadontwerper en sieraadverzamelaar. Hoewel deze drie activiteiten los van elkaar staan, worden ze zeker door elkaar beïnvloed. Modemuze ging in gesprek met Paul over zijn verzameling buttons en hoe deze collectie begon.
Geen modeaccessoire
In 1976 opende Paul zijn Galerie Ra, gespecialiseerd in hedendaagse sieraden. Dit was niet geheel toevallig een jaar nadat Nederlands’ eerste sieradengalerie zijn deuren sloot. Galerie Sieraad was van 1969 tot 1975 een bekend fenomeen in binnen- en buitenland. De oprichters (zelf ook sieraadontwerpers) Lous Martin en Hans Appenzeller toonden recent werk van Nederlandse sieraadontwerpers, die op dat moment ook in het buitenland een shock teweegbrachten door het gebruik van nieuwe materialen als kunststof. Het hedendaagse sieraad moest worden gezien als zelfstandig object, als kunst, en vooral niet als modeaccessoire. Ook zette de galerie zich in voor seriesieraden. Deze in oplage geproduceerde sieraden werden door ontwerpers zelf gemaakt of bestonden uit in elkaar te zetten halffabricaten, zoals buismateriaal, kurk of perspex.
Paul liep tijdens zijn opleiding tot edelsmid in Schoonhoven stage bij Galerie Sieraad en maakte daar kennis met het hedendaagse sieraad als kunstvorm. Een van de werkzaamheden van zijn stage was het assembleren van seriesieraden. Hij raakte geïntrigeerd door dit type sieraad en liet zich uitbetalen in deze sieraden. Dit was het begin van zijn collectie hedendaagse sieraden die hij verder met zijn echtgenoot Willem Hoogstede uitbreidde tot meer dan vijfhonderd objecten.
Gegrepen door wat hij bij zijn stageplek voorbij zag komen, besloot Paul om na de sluiting van Galerie Sieraad zijn eigen galerie op te richten. Hier toont hij de ontwikkelingen in het sieraadveld door recent werk van zestig sieraadontwerpers. Ongeveer de een derde hiervan bestaat uit Nederlandse ontwerpers; het merendeel van de ontwerpers die Galerie Ra vertegenwoordigd is internationaal. Het werk van Paul zelf als sieraadontwerper wordt ook in de galerie gepresenteerd.
Neo-hippie manifestaties & cultureel ondernemen
Om de galerie spannend te houden en omdat hij het leuk vindt zichzelf in verschillende onderwerpen te verdiepen, organiseert Paul verschillende activiteiten in en om de galerie. Allen rond het fenomeen sieraad in de breedste betekenis. Zo organiseert hij thematentoonstellingen, waar eind jaren 1970 neo-hippie manifestaties en happenings aan voorafgingen. “Om de boel een beetje op te jutten”, aldus Paul.
Begin van de button collectie
Het begin van de grote en keurig gecategoriseerde buttoncollectie van Paul en Willem was een dergelijke happening. Voorafgaand aan de thematentoonstelling over buttons, Ideële sieraden,deed Paul grondig onderzoek naar de button als sieraad met een boodschap en schreef er een artikel over. Hij raakte geïnteresseerd in de kleine blikken rondjes die in de jaren 1970 overal op straat gedragen werden als politiek statement of uit bewondering voor een band en begon ze te verzamelen. Tijdens de button tentoonstelling in Galerie Ra in 1979 werden deze buttons getoond. Tevens stond er een buttonmachine waarmee genodigden tijdens de opening buttons konden maken met een eigen opdruk. Op de uitnodiging voor de opening stond natuurlijk ook een button.
300 buttons
De buttoncollectie van Paul en Willem bestaat uit circa 300 buttons uit de periode 1970 tot 1980. “In die jaren was het heel actueel om een politieke boodschap te dragen. Nu is dat redelijk uitgestorven. Commerciële buttons van bands en popidolen zijn er nog wel, maar daar houd ik me niet zo mee bezig en zijn ook nauwelijks in de collectie vertegenwoordigd.”, vertelt Paul.
Massa productie
“In de button collectie bevinden zich een aantal buttons die velen wel zullen herkennen: bijvoorbeeld verschillende varianten van Atoomenergie?- Nee bedankt!”. Het logo van deze button werd in 1975 ontworpen door Anne Lund en Søren Lisberg van een Deense anti-nucleaire beweging. Er kwamen ca. 25.000 van deze buttons in omloop, het logo werd in 45 talen vertaald en gereproduceerd op buttons, stickers, T-shirts, krantjes etc.
Onderscheiden
“De button werd en wordt gedragen om je te onderscheiden. Je kan je steun kenbaar maken bij maatschappelijke protestbewegingen, maar de button wordt ook gebruikt voor commerciële doeleinden en veel gedragen door fans van bands, als naambordje bij conferenties etc. Speldjes als verheerlijking van allerlei dingen kan worden gezien als de voorloper van de button. Ze werden gedragen voor verheerlijking van bijvoorbeeld Lenin, bepaalde vlaggen voor sociale partijen en het koningshuis.”
“Nu krijg je klappen”
Paul heeft in zijn verzameling verschillende protest buttons en maakte ze zelf ook. Een button maakte hij van een krantenknipsel met een beruchte uitspraak van Bisschop Gijsen: “ Kortom: homofielen mogen wel bestaan, maar ze mogen niet laten merken dat ze het zijn want dan is de bisschop niet langer bezorgd, maar wordt boos.”
“Sinds de jaren 1980 is er veel veranderd”, vertelt Paul. “Als ik de button je bent zelf een flikker vandaag op zou spelden krijg je klappen. Vroeger droeg je dat gewoon. Heftige uitspraken kun je nu niet meer dragen.”
#MeToo
“Sieraden zeggen iets over de tijdsgeest en tegelijkertijd zeggen ze iets over degenen die de sieraden draagt. Bij buttons is dat op vrij onsubtiele wijze ook het geval.”
“Het laatste sieraad dat ik kocht en aan de sieradencollectie van Willem en mij toevoegde is een halssieraad van Zoe Brand. Een hanger met de tekst Do not touch. In deze tijd heeft dat natuurlijk meerdere betekenissen en doet je al snel denken aan #MeToo. Tekst kan heftige reacties opbrengen, meer nog dan een afbeelding. Tekst is heel direct.”
“Als ik dat halssieraad draag krijg ik verschillende reacties. Mensen grijpen het vast en lezen de tekst Do not touch. Grappig om dan de reactie te zien. Sieraden zijn een communicatiemiddel. De boodschap van een sieraad kan veranderen en is afhankelijk van door wie het gedragen wordt, wanneer en hoe. Dat is wat me zo intrigeert aan het fenomeen sieraad. En dat geldt in wezen ook voor buttons.”
Op 10 november geeft Paul Derrez een lezing over de geschiedenis van de button en zijn collectie tijdens SIERAAD Art Fair. Tickets voor deze lezing zijn nog verkrijgbaar via bit.ly/SIERAADlezingen
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie