The Making of 'Haar!'
Sinds vrijdag 19 februari (2016) is de tentoonstelling Haar! in mode en kunst in het Centraal Museum in Utrecht te zien. Onder leiding van conservator mode Ninke Bloemberg is de tentoonstelling tot stand gekomen. Naast modeontwerpen zijn er ook veel kunstobjecten te zien. Vrijwel alle objecten zijn gemaakt van mensenlijk haar. In deze blog een kijkje achter de schermen tijdens de opbouw van de tentoonstelling.
Het onderzoek naar mensenhaar in kleding en kunst heeft ruim twee jaar geduurd, terwijl de werkelijke opbouw op zaal iets minder dan twee weken duurde. Om de bezoeker zo goed en compleet mogelijke informatie te verschaffen, is veel onderzoek nodig. Helaas kan dat onderzoek niet in afbeeldingen worden gevat voor deze blog, maar hopelijk maken de foto's van de opbouw dat goed!
Haar! bevindt zich in de ruimtes die de stallen worden genoemd en is vormgegeven door Harm Rensink en Niek Pulles. De opbouw kwam tot stand dankzij een grote groep mensen: natuurlijk de conservator Ninke Bloemberg, conservator in opleiding Anne-Karlijn van Kesteren, de vormgevers, de projectleider, de technische dienst van het Centraal Museum, mensen die de belichting regelen, collectiebeheerders van de bruikleengevers, kunstenaars, textielrestauratoren en anderen die meehielpen de objecten op een zo goed mogelijke manier te presenteren.
De afbeelding hierboven geeft een sfeerbeeld voor de mensen die de tentoonstelling opbouwen. Dit is de ruimte waar haarsieraden, onder andere uit de 19e eeuw, zijn opgesteld. Vroeger, maar ook nu, werden haren van dierbare overledenen verwerkt in sieraden. Op deze manier kan de overledene altijd dichtbij blijven. De sieraden zijn zeer kwetsbaar en daarom achter glas geplaatst. De vlechten op de achtergrond van deze foto is een werk van Shoplifter, waarvan in een andere zaal kledingstukken te zien zijn.
Op dag 1 van het opbouwen zijn de ruimtes nog leeg. Omdat er zo veel objecten en kunstwerken zijn, geven de afbeeldingen op de grond aan waar wat ongeveer komt te hangen of staan.
In grote verpakking komen de objecten aan. In deze kratten bijvoorbeeld zitten stoffen dekens van echt mensenhaar uit Servië genaamd 'Warmth' (2009) van Zoran Todorovic . Andere intieme objecten kwamen weer uit hele kleine doosjes.
Eén voor één komen de objecten uit hun reisverpakking. Dit kleine monstermeisje is ‘Lily Lucinda’ van Silvia B. (2001). De haren zijn na het installeren op zaal nog goed afgestoft en gekamd.
Langzaamaan worden de mannequins aangekleed. Bijna alle kledingstukken pastten meteen op de pop. Dit is best bijzonder omdat kledingstukken meestal op de maat van een bepaald model worden gemaakt, en niet per se voor een standaard mannequinpop. Bij maar een klein aantal is er vulmateriaal gebruikt, zodat de kleding mooier op de pop uitkwam. Dat alle kledingstukken goed pastten komt ook doordat het vrij moderne kleding is. Historische kostuums hebben vaak een heel ander model wat betreft lichaamsvormen dan tegenwoordig in de mode is en daardoor passen de moderne poppen an vaak niet.
Sommige objecten, in dit geval de jurken van Piet-Jan Duivenvoorden uit de serie ‘Rabia’, krijgen op het laatste moment nog een her-styling. Een aparte gebeurtenis voor een museum, maar in het geval van mensenhaar is het wel te begrijpen. Mensenhaar blijft niet zo goed in dezelfde vorm zitten en na verloop van tijd moet het opnieuw in bijvoorbeeld de krul worden gezet.
Tijdens het vervoer van textiele materialen kunnen er kreukels ontstaan. Voorzichtig worden deze kreukels eruit gestoomd en door middel van transparante folie worden de kragen van de kimono’s in vorm gebracht. Dit alles om de werken zo mooi mogelijk uit te laten komen. Deze kimono-installatie heet 'Generaties' en is van de Amerikaans-Japanse kunstenares Masako Takahashi.
Hier wordt een pruik die in bruikleen is van het Rijksmuseum onder een beschermende glazen kap geplaatst. Deze pruik komt uit ca. 1700-1720 en is de enige originele pruik van mensenhaar die zich in Nederland bevindt. Omdat het zo kostbaar en bijzonder is, is dit object als een van de weinige objecten achter glas geplaatst.
Naast de 18e eeuwse pruik, is een heel modern werk geplaatst, wat laat zien dat het gebruik van haar van alle tijden is. Met doorzichtig draad en zwart rijsttape zijn deze bril en hoed (eerder gedragen door Lady Gaga) bevestigd aan het mannequinhoofd. Het is gemaakt door Charlie Le Mindu en is onderdeel van de installatie ‘Kiss Freak’ (SS2011) en maakt deel uit van de eigen collectie van het Centraal Museum.
Met beleid hangt haarkunstenares Helen Pynor samen met textielrestauratrice Floor van der Plas een van haar creaties op. Het werk ‘Exhale’ (2005) is zeer fragiel. Daarom is Pynor twee dagen op zaal bezig geweest met het werk te herstellen om opnieuw tentoon te stellen. Doordat de haren zo dun zijn raakt alles snel in de klit of vallen er steken los. Daarom heeft ze een uitvoerig document gemaakt met een beschrijving van hoe het na afloop van de tentoonstelling weer verpakt zou moeten worden om geconserveerd te blijven.
Het leuke is dat de opbouw van de tentoonstelling niet ophoudt bij de opening. Tijdens de tentoonstelling kunnen mensen een stukje van hun eigen haar afknippen en doneren. Als er uiteindelijk genoeg haar van de bezoekers is verzameld, wordt er een nieuw kunstwerk van gemaakt. Op de foto hierboven zie je al dat er enkele plukjes haar zijn verzameld.
Als de objecten zijn opgesteld worden ze afgedekt met zuurvrij papier om ze te beschermen tegen stof. Die papieren worden er voor de opening natuurlijk weer afgehaald. Op de foto hierboven is te zien dat de opbouw van de tentoonstelling bijna klaar is. Om het uiteindelijke resultaat van Haar! in mode en kunst te zien is het zaak om het Centraal Museum in het echt te bezoeken! De tentoonstelling zal van 20 februari t/m 29 mei 2016 te zien zijn.
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie