Royal Bags – De troon en de tas

Jarenlang heeft het Tassenmuseum in Amstelveen gestaan, straten verwijderd van waar ik ben opgegroeid. Omdat mijn moeder zelf ook tassen verzamelt, heb ik mooie herinneringen van onze bezoeken aan het toen nog kleine museum. Nu het Tassenmuseum al enkele jaren in een prachtig grachtenpand in Amsterdam zit, is het genieten van de prachtige collectie alleen maar leuker geworden.

De afgelopen maanden is de tentoonstelling Royal Bags te zien geweest, waar ook aandacht werd besteed aan een aantal van mijn favoriete koninginnen. Daarom gaf ik mijzelf graag op om een blog te schrijven over de tentoonstelling Royal Bags.

Tas als diplomatiek geschenk

Naast enkele geschonken exemplaren, heeft het Tassenmuseum tassen in bruikleen gekregen van verschillende koninginnen en keizerinnnen. Elke tas is gekozen vanwege het verhaal erachter, zoals gedragen bij een bijzonder moment. De turquoise tas van koningin Juliana bijvoorbeeld; die zij droeg bij de inhuldiging van Kongin Beatrix. Maar ook tassen die koningshuizen hebben geschonken aan andere koningshuizen, zoals de volledig van lianen gemaakte tas die de koningin van Thailand, koningin Sirikit, gaf aan koningin Marguerite van Denemarken.

Al van oudsher was het schenken van tassen een manier om op te scheppen over het vakmanschap en de rijkdom die het land rijk was, maar ook een manier om vriendschap en verbintenissen tussen verschillende naties te vieren. Vele van deze tassen, tot eeuwen terug, zijn bewaard gebleven en worden zelfs nog gebruikt door menig koningin.

Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima tijdens een bezoek in Emmen. Bron: Wikimedia Commons.

‘Kelly’ bag (tas) van leer, Hermès, Frankrijk, ca. 1990.

Mode-iconen

Eeuwenlang bepaalde de koningin de mode; van trends tot etiquette en zelfs wetten die bepaalde wanneer en wat men droeg. Dit gold ook voor  de tas. Helemaal toen Princes Grace Kelly van Monaco een Hermès tas gebruikte om haar zwangere buik te beschermen op foto’s. Deze tas wordt vandaag de dag ook de Grace Kelly tas genoemd en is wereldwijd bekend.

In eigen land kunnen we ook spreken van een koningin die een inspirerend mode-icoon is. Koningin Maxima heeft speciaal voor de tentoonstelling drie tassen uitgekozen, die door haarzelf of door een andere Nederlandse koningin zijn gedragen. Zoals het gouden mesh tasje van koningin Juliana. Daarnaast zijn er tassen van andere Nederlandse koninginnen te bezichtigen. Er worden tassen voor allerlei gelegenheden tentoongesteld, zoals staatsbezoeken, inhuldigingen, maar ook schooltassen, schildertassen en reisnecessaires.

Al deze tassen zijn kenmerkend bescheiden qua formaat en klassiek qua stijl. Ook heeft elke koningin duidelijk een eigen stijl, Koningin Elizabeth kiest bijvoorbeeld voor strakke tassen zonder veel opsmuk, terwijl koningin Maxima haar tas stijlt bij haar outfit qua kleur en vorm. De koningin in deze tijd is niet bang om van de klassieke handtas af te stappen naar clutches, rijk geborduurde avondtasjes of gewaagde ontwerpen.

Barack en Michelle Obama op bezoek bij koningin Elizabeth in Buckingham Palace. Bron: Wikimedia Commons.

De geheime taal der tas

Als koningin moet je je aan etiquettes houden, en zelfs het dragen van een tas is aan strikte regels verbonden. Mag deze wel of niet gedragen worden? En zo ja, hoe? Bij de inhuldiging van koning Willem-Alexander mochten de dames geen tas dragen. Er was een lakei aangesteld om de tassen van alle dames van de ene naar de volgende locatie te dragen. Als er wel een tas gedragen mag worden, draagt men deze alleen aan de linkerhand, zodat de rechterhand vrij is om een hand te geven.

Het gaat zelfs zo ver dat er een geheime taal der tas is. Koningin Elizabeth II laat haar hofdames precies weten hoe zij zich voelt en wat er gedaan moet worden. Zet zij haar tas op de grond bij een banket, dan is de conversatie of het gezelschap saai. Is het tijd om te vertekken, dan gaat de handtas van de ene arm naar de andere. Wil ze doorlopen bij een parade, dan laat ze de tas aan een kant hangen, en is ze heel tevreden dan blijft de tas aan de linkerhand.

Reisnecessaire Juliana met zilveren schrijfbenodigdheden in houten doos, Leeuwarden 1898. Foto:Tassenmuseum.

Reizen in stijl

Nu zullen koninginnen gaan voor een Louis Vuitton-reisset, maar in de tijd van keizerin Elisabeth (Sisi) waren het hutkoffers en reisnecessaires. Schrijfwaren, kleding, sieraden, accessoires, toilet en meer werden meegenomen, en allemaal speciaal voor het reizen gemaakt. Reizen in stijl deed men door een kopie mee te nemen van alles wat in de persoonlijke vertrekken van de royalties te vinden was. Kleine, in leer gebonden koffers werden daarnaast gevuld met alles wat een koningin of keizerin nodig kon hebben: flesjes, potjes met zilveren deksels, borstels, kammen en meer. In het geval van keizerin Elisabeth zelfs een speciaal serviesset die ze meenam op reis. Keizerin Elisabeth ontvluchte Oostenrijk regelmatig naar Hongarije of Korfu en maakte van reizen in stijl een ware kunst.

Als je je indenkt dat reizen toen per koets en later trein en stoomboot ging, zijn de koffers en reisnecessaires groot genoeg voor een eigen karavaan. Kwaliteitsleer, fluwelen voeringen, sterling zilver en monogrammen laten zien tot welke koningin of keizerin deze prachtige set behoren.

Handtas ‘Queendom’, Mary Frances.

De tentoonstelling Royal Bags was van 8 oktober 2016 tot 26 februari 2017 te zien in Tassenmuseum Hendrikje te Amsterdam.