David Bowie is
‘David Bowie is...’: een tentoonstellingstitel die de veelzijdigheid van de artiest laat invullen door de toeschouwer. David Bowie kleurde de jaren 70 en 80 met bekende karakters als Ziggy Stardust en Alladin Sane, maar creëerde ook met zijn minder bekende looks een imago waarmee hij haarfijn een Zeitgeist wist uit te drukken. Bij uitstek zijn kostuums, haar en make-up hebben nog jarenlange invloed gehad, zowel in high fashion als mainstream. Op 11 december 2015 opende de tentoonstelling David Bowie is in het Groninger Museum als laatste in een succesvolle serie vertoningen over de hele wereld. De serie kan worden gezien als een eerbetoon aan het op 10 januari 2016 overleden icoon.
... een geboren performer
Het is makkelijk te verdwalen in de geschiedenis van de diverse rollen die uit de koker van David Bowie (geboren David Robert Jones, 1947) zijn gekomen. Na zijn doorbraak met Space Oddity in 1969 – vijf dagen voor de legendarische lancering van de Apollo 11 - toverde Bowie zichzelf met behulp van vaak uitbundige kostuums, make-up en haarstyling om in uiteenlopende figuren. In de verschillende rollen die hij zichzelf aanmat zien we de invloeden van Bowies algemene interesses, zoals acteren, dans, muziek, zijn Engelse achtergrond, maar ook maatschappelijk relevante onderwerpen en de jongerencultuur terugkomen.
Met zijn performances wist Bowie een brug te slaan tussen kunst, cultuur, muziek, film, mode, en actualiteiten in de maatschappij. Van Salvador Dalí tot grafische vormgeving, van Marshall McLuhan en Nietsche tot Hollywood-glamour à la Marlene Dietrich, van plateauschoen tot mannenjurk: alles wat Bowie interesseerde en inspireerde, verwerkte hij in de verschillende transformaties die hij onderging in zijn optredens en zijn uiterlijk.[1]
Bij uitstek gebruikte hij zijn verschijning om provocerende thema’s te belichten. Bowie vormde als androgyne dandy de tegenhanger en opvolger van de vrije liefde uit de jaren ’60 en luidde een nieuw tijdperk in.[2] Hij kaartte met deze rol bijvoorbeeld thema’s aan als homoseksualiteit en transseksualiteit en maakte hiermee ruimte voor een jonge generatie die open stond voor een alternatieve levensstijl.
… een vriend van avant-gardistische ontwerpers
Al vanaf het begin van zijn carrière was Bowie bezig met het personaliseren van zijn kleding en ook in een vroeg stadium begon hij de vaak langdurige samenwerkingen met ontwerpers die samen met hem de grenzen van de heersende gedachtegoeden opzochten. Budgettaire redenen zorgden ervoor dat hij vroeg in zijn carrière creatief omging met materiaal dat voorhanden was om zijn looks uit te werken. Naar mate zijn bekendheid groeide, kon Bowie met avant-gardistische kostuums nog verder gaan in het uitdragen van de identiteit van zijn karakters.
Zo richtte hij zich tot twee van zijn vrienden: kleermaker en ontwerper Freddie Burretti en ontwerpster Natasha Korniloff, die speciaal voor hem kostuums creëerden. De patronen voor de beroemde tweedelige jumpsuits van zijn doorbraakpersonage Ziggy Stardust zijn gemaakt door Burretti, en samen met Bowie’s buurvrouw Sue Frost. De controversiële films van Stanley Kubrick, 2001: A Space Odyssey (1968) en A Clockwork Orange (1972 in UK), vormden hierbij een grote inspiratiebron.
Maar Burretti ontwierp ook de kenmerkende maatpakken waarin Bowie uitgetekend kon worden als hij niet op het podium stond. Dit waren geen standaard maatpakken, en hoewel deze kostuums minder extravagant waren dan sommige kostuums die Bowie op het podium droeg, speelden ook deze ontwerpen met ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid door een subtiel spel met het volume van de schouders, slanke of juist wijde pantalons en accessoires als hoeden, dassen en metallic discolaarzen met een flinke hak.
Naast Freddie Burretti heeft de Japanse ontwerper Kansai Yamamoto een belangrijke rol gespeeld in de totstandkoming van Bowies extravagante personages.
… gehuld in Kansai Yamamoto
In zijn jonge jaren, nog voor hij doorbreekt als muzikant, volgt Bowie een opleiding in avant-garde theater en mime in Londen. Verschillende soorten theater blijven gedurende zijn carrière een belangrijke inspiratiebron. Begin jaren 70 houdt onder andere het Japanse kabuki theater hem bezig. Vooral de onnogata, de mannelijke toneelspelers die de vrouwenrollen vertolken, lagen in lijn met Bowies androgyne uitingen in die tijd.
In de Japanse ontwerper Kansai Yamamoto vindt hij een gelijke. De ontwerper, zelf ook geïnspireerd door kabuki, creëert extravagante, baldadige kostuums en maakt na hun kennismaking meerdere kostuums voor Bowie, waaronder de zeer bekende kostuums voor Bowies Alladin Sane-periode. Het eerste kledingstuk dat Bowie van Yamamoto wist te bemachtigen was een rode romper die hij met korting kon kopen, omdat niemand anders het stuk paste.
… een inspiratiebron van couture tot popcultuur
Na Bowies videoclip ‘Ashes to Ashes’ (1980), waarin hij het bekende Pierrot-pak draagt, stopt Bowie met het creëren van enorm flamboyante karakters. Hij zei hierover in 2005: “De outfits die ik nu op het podium draag, zijn veel functioneler… Volgens mij is het grote verschil, uiteraard, dat ik ontwierp voor personages, daar ben ik min of meer mee gestopt. […] Die eerste jaren, de Thin White Duke en al die kerels, ik kleedde me echt voor een rol.”[3]
Echter is dit niet het einde van opzienbarende stukken die tijdens tournees gedragen werden. Vlak voor de Outside- en Earthling-tournees (1996-’97) kreeg David Bowie interesse in de jonge Alexander McQueen, die vervolgens de garderobe voor het tournee ontwierp en de bekende Union Jack-jas maakte waarmee Bowie op de cover van het Earthling-album poseert. McQueen raakte op zijn beurt geïnspireerd en wijdde in 1996 zijn lente-/zomercollectie aan de film The Hunger, waarin Bowie en Catherine Deneuve de hoofdrollen vertolkten. Ook hierna was Bowie nog langdurig van invloed op de mode.
Als opdrachtgever en inspiratiebron heeft David Bowie grote invloed op de mode gehad en een tijdsgeest uitgeoefend, waarbij meerdere ontwerpers bekendheid hebben vergaard door een samenwerking met de artiest. Zijn invloed op de mode blijft tot op de dag van vandaag van kracht, niet alleen in de bladen (in december 2011 stond Kate Moss nog als Ziggy Stardust-incarnatie op de cover van Vogue), maar ook in het straatbeeld.
Maar ook heeft Bowie flinke stappen gezet om couture ontwerpen en extravagante modebeelden naar een breed publiek te brengen. Een prachtig voorbeeld is Kansai Yamomoto’s unitard, waarvan het breipatroon in 1974 in verschillende modebladen, waaronder Elle, is uitgegeven, waarna tieners en moeders dit hebben toegeëigend voor eigen creaties.[4]
Ongetwijfeld zullen David Bowies creaties nog lange tijd invloed uitoefenen op de mode, in het straatbeeld en op de catwalk.
David Bowie is.. is tot en met 13 maart 2016 te zien in het Groninger Museum.
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie