Oorsprong van het Pietenpak

U hoorde het al in het Sinterklaasjournaal… wat je tot een Piet maakt is bovenal het kostuum! Kleren maken immers de man / vrouw.

Een spaanse oorsprong

Nu, over dat kostuum valt wel het een en ander te vertellen. Het is een pakje dat grotendeels is gebaseerd op de mannenmode uit de (tweede helft van de) 16de eeuw. Precies, de tijd toen de Spanjaarden zich flink lieten gelden in Europa. Het machtige Spaanse hof bepaalde in de tweede helft van de 16de eeuw tot aan circa 1620 in grote lijnen de mode. Voor mannen bestond het kostuum uit een korte pofbroek, lange hozen, en een korte wambuis. Deze had lange mouwen en werden soms met een poffend overmouwtje gedragen. Net als bij de pofbroek vertoonde dit mouwtje soms verticale splitten, waardoorheen een andere stof vrolijk tevoorschijn piept, meestal in een contrasterende kleur. Tegenwoordig zijn de meeste Pieten gekleed in langere kuitbroeken gecombineerd met gympen, maar nog steeds met kousen die de kuiten goed doen uitkomen: welgevormde kuiten waren destijds een mannelijk schoonheidsideaal. De Pietenmuts is afgeleid van de geliefde toque of bonnet, deze kon inderdaad met veren zijn getooid. Een mooi geplooide witte kraag maakte de modieuze outfit compleet. Dezelfde kragen die zo’n deftig cachet geven aan de statige portretten van weleer. Piet ging dus modieus en tegelijk chic gekleed.

Pietenmode in de vrouwenmode

Wie de tentoonstelling ‘Romantische Mode’ heeft bezocht, heeft zich kunnen laten verrassen door typische ‘Pietenmouwtjes’ en geplooide kragen op zaal, maar dan in de vrouwenmode. Want wat blijkt? In de empire-tijd keek men niet alleen terug naar de klassieke oudheid, maar ook de Renaissance was een bron van inspiratie. Dit keer maakte het poffende overmouwtje een comeback in de vrouwenmode, en was dit een geliefd en modieus detail in de jaren 1810. En ook zie je in modeprenten veel gefronste kragen zoals in de late 16de en 17de eeuw, en ook die eigende juist de vrouwenmode zich toe.

Mijn dochter vond het overigens goed nieuws, dat van het Sinterklaasjournaal. ‘Want mama, jij bent een groot mens, dus nu heb je alleen nog maar een Pietenpak nodig om een Piet te worden.’ Tsja…