In 1909 gaat de eerste voorstelling van de Ballets Russes in première in Parijs, het is een aardverschuiving voor het ballet op dat moment. De kostuums en decors worden ontworpen door beeldend kunstenaars en dat is anders dan normaal; stoffen met abstracte dessins worden gebruikt, stippen, strepen en blokken enorm uitvergroot, exotische vormen, en “losse” broeken en rokken verschijnen op het podium.
Léon Bakst ontwerpt de decors en kostuums van deze eerste voorstelling Les saisons Russes. Zijn kostuums waren gracieus en exotisch, maar tegelijkertijd onverbloemd erotisch. Hij combineerde een Beardsley-achtige lijnvoering met gedurfde kleurstellingen en liet geen mogelijkheid ongebruikt om zijn publiek te beroeren met de glans van juwelen, stoffen en de geschminkte huid van de dansers.
Beroemde componisten en kunstenaars zullen in de daaropvolgende jaren ook werken aan voorstellingen van de Ballets Russes, waaronder Picasso, Matisse, Tsjajkovski, Prokofiev, Stravinsky, Max Ernst en nog vele anderen.
In de Theatercollectie van de Bijzondere Collecties UvA zijn kostuums terug te vinden van dit legendarische gezelschap. Met het huidige collectieplan zou dat niet mogelijk zijn, er wordt immers alleen verzameld op het gebied van de podiumkunsten in Nederland. Maar in de jaren ’80 was dat nog anders en zijn deze kostuums aangekocht op een veiling in Londen. Er was duidelijk niet voldoende budget voor de kostuums van de hoofdrolspelers, maar van een paar bijrollen heeft het toenmalige toneelmuseum een pak weten te bemachtigen. Het zijn ontwerpen van Léon Bakst voor the Sleeping Princess (de schone slaapster) en van Natalia Goncharova voor Le Coq d’or en Sadko. Helaas zijn die laatste kostuums nog niet gefotografeerd en daarom ook niet zichtbaar in de collecties van Modemuze.
Léon Bakst ontwierp meer dan 300 extravagante kostuums voor The sleeping Princess een ballet dat in 1929 in Londen werd opgevoerd en helaas het faillissement werd voor de Ballets Russes.1 De kostuums, die in de jaren ’80 werden geveild, zijn nu verspreid over verschillende collecties en zelfs bij particuliere verzamelaars terecht gekomen.
Léon Bakst ging radicaal anders ontwerpen dan tot dan toe gebruikelijk was in het ballet. Hij introduceerde felle kleuren, afwijkende vormen, oriëntalisme en vooral ook uitbundige fantasie. In 1912 heeft Léon Bakst een kostuum ontworpen voor Vaslav Nijinsky in Le Dieu Bleu.
De jurk heeft een laag decolleté en is bedekt met oosterse borduursels. De ceintuur is op het jurkje geborduurd en eindigt in twee slippen naar de zijkant. De jurk is gemaakt van (handgeverfde) zijde en er zijn diverse kralen op geborduurd met gouddraad.
Diaghilev hield standaard zogenaamde “lichtrepetities” met de kostuums om te zien of het beoogde effect werd behaald. Dat mocht overdadig en sprookjesachtig zijn bij de Ballets Russes en het gebeurde niet zelden, dat hij de kostuumvervaardigers nog een nacht liet doorwerken omdat het niet goed genoeg was.2
De Parijse modekoning Paul Poiret zat in de zaal bij voorstellingen van les Ballets Russes en raakte geïnspireerd door de kostuums van Léon Bakst. Hij introduceerde de gedurfde nieuwe oriëntaalse stijl van les Ballets Russes in de Parijse modewereld. Hij moedigde vrouwen aan om het korset te verruilen voor een bustehouder en introduceerde jurken met weinig silhouet, de zogenaamde lampenkap tuniek, harembroeken, “minaret-jurken”, tulbanden en exotische juwelen.3
Zin in meer? In de volgende collecties zijn ook kostuums te vinden!
En nog meer online:
1 Scheijen, Sjeng, Sergej Diaghilev, een leven voor de kunst, pag. 478
2 Scheijen, Sjeng, Sergej Diaghilev, een leven voor de kunst, pag. 477
3 http://neonissima.com/articles/bakst-dance-costumes-design.html (geraadpleegd 06-03-2018)
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie