Een Koninklijke Hulpsinterklaas
Het is bijna Sinterklaas en wie een beetje geluk heeft, komt op straat of elders misschien wel een hulpsinterklaas tegen.
Deze hulpsinterklazen worden in het Sinterklaasboek van Charlotte Dematons1 afgebeeld, terwijl zij door de echte Sinterklaas in zijn villa in Spanje op hun taak worden voorbereid. Zij worden door de Sint onderwezen in het dragen van het juiste Sinterklaas kostuum met bijbehorende accessoires.
De meeste hulpsinterklazen huren ergens hun outfit, zodat ze geen fouten kunnen maken. Maar de leukste hulpsinterklaaspakken zijn de pakken die thuis zelf in elkaar zijn geknutseld, al zal het resultaat niet altijd overeenkomen met de instructie van Sinterklaas.
De hulpsinterklaas van prinses Wilhelmina
Toen koningin Wilhelmina (1880-1962) een meisje van acht jaar was, kroop de chef van het Militaire Huis op 5 december op Paleis Het Loo in de huid van hulpsinterklaas. De prinses was diep onder de indruk en bekeek hem aandachtig. Zij beschreef hem in een brief aan haar Engelse gouvernante Miss Saxton Winter:
“The Loo 6 dec 1888: (...) You know I promised you I should tell you all about St. Kl. (…) I took tea early & St. Kl. Arrived soon after. Smelting (TRdC: de lakei) announced him. I think you would like to know how he was dressed. He had a brilliant read cloak with gold braid & under that a kind of read satin frock trimmed with white lace. His trousers were white with yellow braids. He had a big stick with a nice handle to it. His face was very funny; his eyes seemed quite dry. I think he wore a mask only his lips seemed natural.” 2
Dat prinses Wilhelmina de hulpsint met het masker goed bestudeerde, blijkt uit een rekening van de firma Buückel-Mutzenbach, Veenestraat 22 in Apeldoorn, te relateren aan de Sinterklaasviering van een jaar later. Toen werd inderdaad een “masque met witte baard” gekocht voor 75 cent en ook nog een mijter en een staf.
Op de rekening staat in pen bijgeschreven: “bovenstaande is geleverd voor St. Nicolaas Avond”. De rest van het kostuum werd niet gekocht, maar voor 10 gulden gehuurd bij H.F. Jansen & Zn. in de Kalverstraat 178 te Amsterdam.2
De hulpsinterklaas van Paleis Soestdijk
Prinses Wilhelmina beschreef ons haar Sinterklaas. Maar van een Sinterklaasfeest dat na 1955 op Paleis Soestdijk met de prinsessen Beatrix, Margriet, Irene en Marijke (Christina) werd gevierd, is meer bewaard gebleven: geen beschrijving in een brief, maar het kostuum.
Dit Sinterklaaspak bevindt zich in de kostuumcollectie van Paleis Het Loo te Apeldoorn. De aanblik ervan maakt duidelijk dat hier vooral sprake is van huisvlijt, plezier en improvisatie.
De mijter op het hoofd van de Sint is van karton, beplakt met rood fluweel en een goudpapieren kruis. Verder zien wij een pruik met baard van vlas en een rode mantel van ribcord, met een schouderstuk met aangerimpelde pas. Sint droeg hieronder een albe met afhangende sjerp.
De albe is in hemdvorm gemaakt van fijn katoen, afkomstig van een beddenlaken uit de linnenkast. De albe heeft aangeknipte mouwen en een los aangezette gerimpelde strook onderaan. Eronder steekt de tabberd uit; de onderrok gemaakt van rode moiré zijde met een wit aangerimpeld bovendeel. Een leuk detail: de albe is afgewerkt met een zilverkleurige kerstboomslinger!
Hergebruik
Het beddenlaken en de zilverkleurige kerstboomslinger zijn niet de enige elementen die voor deze Sinterklaas creatie zijn hergebruikt. Hans Schuite, de textielrestaurator van Paleis Het Loo, herkende de mantel. Die had hij eerder gezien, vermomd als een ander kledingstuk. Het zit zo…
In de kostuumcollectie van Paleis Het Loo bevinden zich twee groene ribcord rijkostuums met Valenciennes kant aan de manchetten. Deze katoenen verkleedkostuums bestaan uit een jasje uitgevoerd in historiserende stijl en een lange broekrok, en er is ook nog éénzelfde jasje in rode ribcord met bijbehorend wit jabot. Alle drie de kostuums dragen als signatuur: “Venema Soestdijk/hofleverancier” (TRdC: kleermaker W.P. Venema, F.C. Kuyperstraat 10a, Soest).
De broekrok van het rode jasje leek te ontbreken… totdat duidelijk werd dat het zich toch nog in de collectie bevindt; niet meer als broekrok van een rijkostuum, maar getransformeerd tot mantel van Sinterklaas!
Pietenpak
Later onderzoek wees uit dat van het rode verkleedkostuum niet alleen de broekrok hergebruikt is, maar dat ook het jasje een nieuwe bestemming kreeg en wel als jasje van Pieterknecht. De reverskraag die op de groene verkleedkostuums nog te zien is, is bij het rode jasje naar binnen geslagen.
Dat het jasje gebruikt is voor een Pietenpak werd nog bevestigd door een aantekening in pen op het bijbehorende jabot: “Pietie”. Van dit Pietenpak is verder alleen nog een baret bewaard gebleven.
Quadrille
Hans vond ook de foto die meer helderheid verschaft over de herkomst van de drie verkleedkostuums, die toebehoorden aan drie prinsessen. De groene zijn gedragen door Beatrix en Irene en het rode door Margriet.
Uit het bijschrift bij de foto uit een tijdschrift bleek dat er nog een vierde kostuum was, gedragen door Tonia Egeler, een vriendin van de prinsessen. De rijkostuums waren speciaal vervaardigd voor de vier meisjes. Zij dansten in 1955 te paard een feestelijke quadrille ter gelegenheid van de 44e verjaardag van prins Bernhard.
Dierbaar
Het is veelzeggend dat het Sinterklaaskostuum en delen van het Pietenpak bewaard zijn gebleven, evenals de resterende rijkostuums van de prinsessen. Te midden van de pracht en praal van de ceremoniële koninklijke kleding, vervaardigd door bekende nationale en internationale modehuizen, figureren deze kostuums als getuigen van twee feestelijke privémomenten in het leven van de prinsessen: de quadrille dans voor hun vader en het Sinterklaasfeest op Paleis Soestdijk.
Voetnoten
1 Dematons, Charlotte, Sinterklaas, Lemniscaat B.V. Rotterdam, 2009
2 Koninklijke Verzamelingen, Den Haag, archiefnummer G25, nr. 7
2 Koninklijke Verzamelingen, Den Haag, archiefnummer NU A 47A III-11: 1889
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie