Joke Ransdorp, de coupeuse/ontwerpster van koningin Juliana

Recent heeft Paleis Het Loo een mooie aanwinst gekregen: de toile van een jurk van koningin Juliana, gedragen bij de inhuldiging van haar dochter koningin Beatrix. Aan deze aanwinst is het verhaal verbonden van Joke Ransdorp, de coupeuse/ontwerpster van koningin Juliana.

Koninklijke couturiers

De namen van de belangrijkste couturiers van koningin Beatrix, zoals Theresia Vreugdehil, Sheila de Vries of Veronique van Groeningen, zijn bij de meeste mensen wel bekend. Maar wie maakte de kleding van koningin Juliana? Zij kocht haar kleding onder andere bij Maison de Bonneterie en bij Hirsch & Cie in Amsterdam, bij modehuis Kühne in Den Haag en tussen 1957 en 1973 vooral bij Maison Linette in Den Bosch. Juliana droeg in de jaren dertig en veertig van de twintigste eeuw ook kleding van de modeontwerpers Joan Praetorius en Erwin Dolder. Na 1973 was ontwerper Arnold Diepenveen in Soest favoriet.

Door een item over de hofleveranciers van Paleis Soestdijk, gemaakt in opdracht van Blauw Bloed, kwam ik nog een andere naam tegen: Joke Ransdorp. In een gesprek met royalty blogger en freelance journalist Josine Droogendijk kwam deze naam opnieuw bovendrijven. Ik was uiteraard nieuwsgierig en nam contact met Joke Ransdorp op. Dat contact heeft geleid tot veel informatie en zelfs tot een mooie schenking van Joke Ransdorp voor de collectie koninklijke kleding van Paleis Het Loo: de toile of proefjurk van ongebleekt kaaslinnen - van de jurk die prinses Juliana droeg bij de inhuldiging van koningin Beatrix op 30 april 1980. In ons registratiesysteem bleek bij deze jurk dat de naam van de vervaardiger niet klopte. De naam van Joke Ransdorp was ons niet eerder bekend.

Draperieën

De jurk die prinses Juliana op deze belangrijke dag droeg is gemaakt van blauwe wollen crêpe. Belangrijk in het ontwerp zijn de draperieën die links op de heup samenkomen in een strik, die er apart op is gezet. Deze draperieën zijn gevormd uit een aparte lap stof, die aan de rechterkant aan de jurk is bevestigd. Eveneens aan de rechterkant zit een smalle schoudersleep, die in platte plooien aan de schouder is vastgenaaid en die aan de achterkant over de hele lengte afhangt. Deze schoudersleep is een mooi detail in het ontwerp ter verfraaiing van het silhouet, maar het maakte het niet eenvoudig om het ordelint van de onderscheiding op te hangen. Dit werd opgelost door het lint te versmallen en met een broche op de jurk vast te zetten, waarna het lint toch onder de sleep doorloopt. De schoudersleep kon ook omgeslagen worden als shawl.

Bij de jurk droeg de prinses een bijbehorende tulband van Ernst-Jan Beeuwkes. De enveloptas was niet speciaal voor de gelegenheid gemaakt of gekocht, maar was een tas uit het bezit van de prinses, die door Joke opnieuw is bekleed.

Pluim

In een interview met het NRC op 17 september 1994 gaf Frank Govers, die zich vaak niet mild uitliet over andere ontwerpers, een pluim voor Joke’s ontwerp: “De jurk die Juliana bij de kroning van Beatrix droeg vond ik een trouvaille, veel beter dan dat sinterklazenhabijt van Beatrix met die schepmouwen en die te ielige hermelijnjas.”

Joke Ransdorp werkte oorspronkelijk voor het atelier van Arnold Diepenveen. Als medewerker van het atelier kwam zij al regelmatig op Paleis Soestdijk. Na de sluiting van de boetiek van Diepenveen in 1978 werkte zij tot in 1997 als zelfstandig ontwerpster voor koningin Juliana. Joke maakte een aantal keren per jaar kleding voor Juliana. Het ging daarbij vooral om kleding die deel uitmaakte van de functional wardrobe van Juliana; de representatieve garderobe die gedragen werd op belangrijke publieke momenten als Prinsjesdag, Koninginnedag of bij officiële bezoeken.

Toile

Het is zeer uitzonderlijk dat de toile van deze jurk uit onze collectie bewaard is gebleven en wij zijn dan ook heel blij met de verwerving ervan. Wie de foto’s ervan bekijkt, ziet dat de jurk er zeer goed in te herkennen valt. Joke gaf ons inzage in een archiefmap waar ook nog de ontwerptekening, een afgekeurde strik en de rekening in bleken te zitten.

De rekening van 24 april 1980 bedroeg fl. 756,40. Het was de betaling voor het maken van het patroon, het knippen en naaien van de toile, de japon en het tasje en voor materiaalkosten. Deze aanvullende gegevens maken het verhaal rond de vervaardiging van de jurk helemaal compleet.

De toile is een belangrijke aanwinst voor de collectie van Paleis Het Loo, omdat de proefjurk het maakproces zichtbaar maakt en het verhaal over de jurk compleet maakt. Maar nog belangrijker is dat de vervaardiger van de jurk, die nog niet bij het museum en het grote publiek bekend was, nu eindelijk wel bekend is: Joke Ransdorp.