Muts voor een derwisj

Hoge vilten muts (kolâh) met zwart borduurwerk. De muts maakte oorspronkelijk deel uit van het kostuum van een derwisj, ofwel soefi, een islamitisch mysticus. Het was een kernstuk van de uitrusting van de soefi en gaf aan tot welke soefi-orde hij behoorde en welke status hij hierin had. Bij Iraanse broederschappen bestaat de derwisjmuts gewoonlijk uit vier, acht of twaalf vlakken (tark), die de twaalf sji'itische imams symboliseren. Zulke mutsen worden in de islamitische mystiek tâj of ‘kroon’ genoemd.

Bovenop de muts is een achthoekige figuur geborduurd, in elk van de acht segmenten van deze figuur is de tekst 'ya Ali' (O Ali) aangebracht. ‘Ali ibn Abi Talib (gest. 661) was van de eerste sjiitische imam. De genealogie van de meerderheid van de mystieke broederschappen, zowel soennitische als sjiitische ordes, gaat op hem terug. Vanuit de achthoekige figuur wordt de muts verdeeld in vier segmenten. Hierin zijn vormen van een gebedsnis (mihrab) afgebeeld waarin Perzische teksten zijn aangebracht. Onderaan is een rand met geometrische motieven geborduurd.

De tekst op de muts is een Perzisch kwatrijn ter ere van Ali. Iedere versregel is aangebracht op een van de vier zijdes. Hoewel het niet op de eerste plaats duidelijk is waar het gedicht begint en eindigt, geeft het rijmschema aaba een aanwijzing. De dichtregels spreken over het ascetisme en het mystieke pad van de soefi:

عارف ز خدا بجز خدا کی خواهد
جز شفقت با اهل ولا کی خواهد
اندر ره بندگی و در سیر و سلوک
غیر از ره شاه اولیا کی خواهد


Behalve God wat zal een mysticus van God verlangen?
Behalve vriendschap met de vrienden van God, wat zal een mysticus verlangen?
Op het pad van dienaarschap en op het spirituele pad,
Behalve het pad van de Koning van God, wat zal een mysticus verlangen?