Ketting met kledingspelden en hanger

Ketting met twee kledingspelden (fibulae) en een hangertje. Dit hangertje, in het midden van de ketting, stelt de tombe van een marabout, een moslimheilige, voor. Men gelooft dat van dit heiligengraf een zegenende kracht (baraka) uitgaat. De beide kledingspelden, aan de uiteinden van de schakelketting, hebben de vorm van een schildpad. Diermotieven zoals deze vindt men vaak terug in Amazighsieraden en hadden een beschermingsfunctie tegen allerlei kwade krachten. Fibulae met dergelijke vormen werden met name gemaakt in de pre-Sahara streken (zoals de Draavallei, Tafilalt in zuidoost Marokko). Deze kruisvormige fibula lijken sterk op de kruizen van de Touareg. Kledingspelden (fibulae) hadden zowel een gebruiks- als een sierfunctie. Ze werden door Amazighvrouwen gebruikt om wikkeldoeken vast te binden. Daarnaast waren ze onderdeel van de borstsieraden die vrouwen bij feesten en andere bijzondere gelegenheden droegen. Fibulae werden vaak als paar gedragen, de twee spelden werden dan door een ketting verbonden. Deze manier van dragen vereist een zekere precisie, namelijk dat iedere speld precies op schouderhoogte wordt vastgemaakt terwijl de ketting ter hoogte van de buik hangt. De schakelketting, sinselt of asherrab (Berber) genaamd, kon eenvoudig zijn, maar is ook vaak voorzien van een bolvormig hangertje dat versierd is met (edel)stenen of andere ornamenten of een versierde amulet. Fibulae konden ook zonder ketting, los van elkaar, gedragen worden. Fibulae zijn er in diverse vormen, de meest voorkomende vormen zijn: driehoek, ruit of cirkel. Met name de driehoekvormige fibula wordt tegenwoordig als symbool voor de Amazighidentiteit gebruikt. Het embleem van de driehoekvormige fibula vindt men terug in diverse uitingen van kunst en cultuur en tijdens manifesties (info 2004). De traditie in Marokko wilde dat sieraden van generatie op generatie, van moeder op dochter werden overerfd. De toekomstige bruid kreeg in haar uitzet bijna altijd een fibula. Naast de gebruiks- en sierfunctie dienden deze sieraden nog een ander, economisch, doel. Men bewaarde ze om in situaties van financiële nood te kunnen verkopen of te ruilen. Sieraden hadden en hebben ook een communicatieve waarde en konden bepaalde boodschappen overbrengen. Een sieraad is bijvoorbeeld een teken van liefde. Een vrouw die een fibula, armband, oorring of een khamsa (handje) van zilver draagt, laat haar verbondenheid met haar tradities en afkomst zien. Tot de sieraden waaraan vrouwen een bijzonder waarde hechten behoren de fibulae en khamsa's (handjes). Deze sieraden hebben vaak een magische betekenis gekregen. Vervaardiging De twee spelden zijn in gietvorm gegoten en gegraveerd. Het hangertje is evenals de speld in vorm gegoten en geperforeerd (Rabate 1996: 146). Legering van koper met een laag zilvergehalte. Ondanks verschillen in vorm, omvang en versiering is het vervaardigingsprocedé van fibulae in de Amazighgebieden bijna identiek. Nadat het zilver (ruw zilver of gebruikte sieraden en/of muntstukken) in een smeltkroes gesmolten is, wordt het in een tweedelige gietvorm gegoten waarin de afdruk van de speld op nat zand gemaakt is. Vervolgens worden de twee stukken van de gietvorm van elkaar verwijderd en de gevormde speld hieruit gehaald. De ringen van de fibulae zijn uit draad getrokken. Metaal wordt gesmolten en in staafvormig gegoten, vervolgens wordt het met een hamer geslagen tot een dun staafje dat met een tang gebogen kan worden. De geometrische motieven en vormen worden met behulp van een hamer en burijn op een houten aambeeld gegraveerd. De uitgediepte delen worden daarna opgevuld met een zwarte stof. Deze stof is gemaakt van hars van de jeneverbesboom (taqqa). De hars smelt door verhitting en wordt over de band gegoten, die eveneens verhit en nog warmer is. De hars vult de reliëfpartijen op en na afkoeling wordt de overtollige hoeveelheid hars weggeslepen met een vijl. Tenslotte worden de speld gepolijst waardoor de tegenstelling van het glanzend witte zilver tegen de bruinzwarte vulling duidelijk naar voren komt.