Portret van Susuhunan Paku Buwono IX van Surakarta in staatsiekleding

Het portret van Paku Buwono IX is in juni 1862 vervaardigd aan het hof (kraton). Paku Buwono IX is hier 31 jaar en enkele maanden daarvoor, op 27 januari, geïnstalleerd als Susuhunan van Surakarta (Solo).
Van Kinsbergen verbleef vanaf 13 juni 1862 circa 13 dagen in Surakarta als officiële fotograaf in het gevolg van de nieuwe gouverneur-generaal Sloet van de Beele die een kennismakingstoer langs de vorstendommen maakte. Deze periode werd gekenmerkt door een feestelijk programma met onder meer een intocht, wederzijdse bezoeken en gala's. Van Kinsbergen kreeg daarbij een unieke kans de Susuhunan en enkele leden van zijn familie in diverse hoedanigheden te portretteren.Naast dit portret in staatsiekleding legde hij de Susuhunan ook in een kledingcombinatie vast die geïnspireerd was op een westers galakostuum, zie TM-60009404.

Er zijn verschillende voorbeelden bekend, in het gekoloniseerde Indonesië maar bijvoorbeeld ook in Siam (1), van vorsten die zich in verschillende fotoportretten in wisselende kledingstijl presenteren (vergelijk bijvoorbeeld de portretten van Raden Mas Tumenggung Cokronegoro III in de NMVW collectie).

In de sterk geritualiseerde verhoudingen tussen de koloniale heersers en lokale Javaanse vorsten, was kledingkeuze een symbolische manier waarmee de vorsten uiting konden geven aan hun positie binnen de koloniale samenleving. Zij presenteerden zichzelf niet alleen nu eens in klassiek Javaanse en dan in Westerse kleding, maar juist ook in wisselende combinaties van kleding waarin op syncretische wijze Javaanse, Indiase, Arabische en Europese elementen werden vermengd. Het feit dat de Javaanse aristocratie ook Europese kleding ging dragen is vaak geïnterpreteerd als Nederlands koloniaal protocol of als uiting van hun wens zich aan de Westerse macht en cultuur te verbinden. Maar andere interpretaties suggereren dat de vorsten door bij publieke optredens in wisselende combinaties van culturele invloeden te verschijnen, bewust lieten zien dat zij deel waren van een lange geschiedenis van relaties met uiteenlopende delen van de wereld.(2)

(1) Rosalind C. Morris, 'Photography and the Power of Images in the History of Power', in: R.C. Morris (red.), Photographies East (Duke University Press, 2009).
(2) John Pemberton, On the Subject of "Java" (Princeton University Press, 1994), en Henk Schulte Nordtholt (red.), Outward Appearances: Dressing State and Society in Indonesia (KITLV Press, 1998), p. 8-11.