Alexander McQueen – Savage Beauty

Dit jaar is het gehele oeuvre van Alexander McQueen te zien in zijn geboortestad Londen. Het Victoria & Albert museum opende in maart dit jaar de expositie 'Alexander McQueen: Savage Beauty.' De expositie voelt als een laatste lofzang aan het werk van een van de meest innovatieve ontwerpers van onze tijd.

In 2012 liep ik tijdens mijn Master Fashion Curation stage in het archief van Alexander McQueen in Londen. Elke dag stond ik oog in oog met de stukken die door Alexander McQueen en later door Sarah Burton gemaakt zijn. Voor het eerst sinds de expositie in het Metropolitan Museum of Art in New York zijn de stukken weer ‘thuis’ in London. McQueen’s werk wordt in 2015 tentoongesteld in het museum waar Lee, hoe hij werd genoemd door intimi, graag kwam voor inspiratie.

Tentoonstelling

Overweldigend is het, de aankondigingen in de stad en de immense rijen voor een kaartje. De expositie bestaat uit 10 ruimtes, waar een reis gemaakt wordt van zijn afstudeercollectie in 1992 tot zijn laatste, helaas niet afgemaakte AW2010 collectie. De expositie werd in 2011, een jaar na de dood van Alexander McQueen in New York geopend en is een van de meest bezochte exposities van het Metropolitan Museum of Art. De versie van het Victoria & Albert Museum is een update van het origineel, zo zijn er 66 stukken en accessoires toegevoegd en start de expositie met vroege collectie die in New York niet te zien waren.

London, de eerste ruimte van de expositie laat stukken zien uit McQueen’s vroege collecties: The Birds (SS1995), Highland Rape (AW1995) en The Hunger (SS1996), foto: © Victoria and Albert Museum, London

Als je als bezoeker de tentoonstelling inloopt wordt je gelijk geconfronteerd met het beeld wat speciaal gecreëerd werd voor de uitnodiging van zijn Natural Dis-Tinction Un-Natural Selection collectie (SS2009) en wat later gebruikt werd als coverbeeld van de expositiecatalogus van de eerdere expositie in New York [1]. Het hoofd van McQueen veranderd langzaamaan in een doodskop, de toon wordt gelijk gezet. De eerste expositieruimte laat de duisternis voelen die zo aanwezig is in het werk van McQueen. Zijn kleding wordt vaak beschreven als briljant maar roepen voor sommige ook een ongemakkelijk gevoel op. Een gegeven wat ook terugkeert in de collecties The Birds (SS1995), Highland Rape (AW1995) en The Hunger (SS1996). In McQueen's eigen woorden: ‘I want to empower women. I want people to be afraid of the women I dress.’ [2]

De expositie laat het grote talent van de ontwerper zien maar ook het unheimisch gevoel dat de collecties kunnen oproepen. Iets dat in het ontwerp van de expositie ook naar voren komt. De expositie is ontworpen door productiehuis Gainsbury and Whiting. Zij creëerden samen met McQueen zijn shows, van decor tot choreografie. Bij hem geen standaard white cube met verhoogde catwalk maar bizarre werelden. In de expositie worden verschillende shows getoond, inclusief de muziek. Wat soms afleidend kan werken maar ook de context liet laat zien, want in de show kwam alles samen – kleding,  make-up, muziek en decor. Elk aspect even belangrijk om een statement te zetten.

Savage Mind presenteert zijn vakmanschap en meest iconische silhouetten, zoals de ‘Bumster’ broek die zo laag uitgesneden is dat de billen zichtbaar worden, foto: © Victoria and Albert Museum, London

Van London tot Plato's Atlantis

De expositie laat McQueen’s werk niet op een chronologische manier zien maar is onderverdeeld in tien thema’s. Deze thema’s zijn goed gekozen en zorgen ervoor dat alle facetten van zijn werk voorbij komen. Van London, met de vroege collecties naar Savage Mind waar zijn talent voor vakmanschap zichtbaar wordt, via Romantic Gothic waar zijn inspiratie uit de gotische tijd duidelijk wordt naar Romantic Primitivism waar de invloed van natuur zichtbaar wordt. Een ander belangrijk facet van de expositie is Romantic Nationalisme waar zijn Schotse roots te zien zijn en hoe de McQueen familie-ruit terug komt in verschillende collecties. Zijn liefde voor oosterse culturen komt terug in Romantic Exoticism. Zijn inspiratie uit natuur in haar pracht en kwetsbaarheid is te zien in Romantic Naturalism. De finale van de expositie is vernoemd naar zijn laatste, voltooide collectie Plato’s Atlantis (SS2010).

In Romantic Primitivism is McQueen’s fascinatie voor de dieren –en natuurwereld duidelijk zichtbaar, foto: © Victoria and Albert Museum, London

De expositie vertelt zijn verhaal in tekst vrij beknopt, visueel is de expositie heel indrukwekkend. De bezoeker die McQueen’s verhaal niet goed kent verlaat de expositie echter met een beperkt beeld. Het is jammer dat er niet wordt uitgelegd waarom McQueen’s werk in de jaren ’90 als vernieuwend werd beschouwd of over zijn jaren bij Givenchy in Parijs. Ook zijn link met de kunstwereld wordt helaas niet aangeraakt.

The Cabinet of Curiosoties

Het hart van de expositie is The Cabinet of Curiosoties. Deze ruimte is van vloer tot plafond gevuld met meer dan 120 stukken en accessoires en geeft weer dat McQueen veel samenwerkingen aanging, van hoedenmaker Philip Treacy tot sieradenmakers Shaun Leane en Sarah Harmarnee. Dit alles wordt samengebracht met beelden van catwalk shows. Deze ruimte is het meest overweldigend en soms is het jammer dat bepaalde stukken in de nok van de ruimte geëxposeerd worden, juist deze stukken die heel gedetailleerd zijn zou je dichterbij willen bekijken. Een mooi rustpunt na deze chaotische opstelling is de zwevende Kate Moss uit The Widows of Culloden (AW2006), door de 19^e eeuwse techniek Pepper’s Ghost lijkt ze 3D te zweven door de ruimte.

The Cabinet of Curiosities, het hart van de expositie laat 120 stukken en accessoires zien, begeleid door beelden van de catwalkshows, foto: © Victoria and Albert Museum, London

Overweldigend is het beste woord om de expositie te omschrijven. Het is een cliché maar de zintuigen worden op scherp gezet. De expositie is groots in decor, mannequins, geluid en beeld. De manier van exposeren is ontroerend, fascinerend en rijk. Het talent van McQueen kan niet worden ontkend en het is waarschijnlijk de laatste keer dat zijn hele oeuvre op deze manier geëxposeerd wordt dus gaat het zien!

Alexander McQueen, Ensemble bestaande uit avondjasje van zwart en goudkleurig damast en lange avondrok van zwart satijn met borduursel van gouddraad in bladvorm (2006-2007), foto: © Gemeentemuseum Den Haag

Hier in Nederland heeft het Gemeentemuseum in Den Haag een complete outfit van Alexander McQueen in de collectie. De outfit, bestaande uit een jasje en rok laten de verschillende facetten die het werk van McQueen zo herkenbaar maken goed zien. Het sterk getailleerde jasje is scherp gesneden, de smalle taille wordt geaccentueerd door het zwarte lijfje en de rok is in verschillende tinten geborduurd. Ook hier komen zijn voornaamste inspiratiebronnen terug: tailoring, de Victoriaanse tijd en de natuur.  

Alexander McQueen: Savage Beauty is nog tot 2 augustus 2015 te bezoeken in het Victoria & Albert Museum in Londen.

Literatuur
Bolton, Andrew. Alexander McQueen: Savage Beauty. New York: Metropolitan Museum of Art, 2011

[1] Bolton 2011: 2
[2] Bolton 2011: 60