Weefsel zonder rituele functie

 

De Toba Batak maken een onderscheid tussen doeken "met een naam" ('na margoar') en 'sengka'. Dat 'sengka' doeken 'geen naam hebben' betekent dat ze niet tot ontwerp categorieën behoren en dat ze...

Objectnummer
TM-48-201
Instelling
Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen
Periode
voor 1910
Herkomst
Tarutung

De Toba Batak maken een onderscheid tussen doeken "met een naam" ('na margoar') en 'sengka'. Dat 'sengka' doeken 'geen naam hebben' betekent dat ze niet tot ontwerp categorieën behoren en dat ze daarom geen inheemse rituele rol kunnen vervullen. Het kwam wel eens voor gedurende de koloniale tijd dat doeken door westerlingen voor westers gebruik, bijv. in de kerk werden besteld. Zendelingen en missionarissen wisten van het Batak geloof in de spirituele kracht van doeken die voor rituele doeleinden werden gebuikt en ze spoorden de Batak aan tot het maken van 'onschuldige' doeken of tot het aanpassen van inheemse doeken opdat ze wel bij christelijke gelegenheden mochten worden gebruikt, bijv. door het twijnen van christelijke woorden in de inslagpatroonrand. Geleidelijk aan vervaagde het onderscheid tussen 'heidense' doeken en doeken die wél tijdens christelijke evenementen mochten worden gebruikt. Toch zijn er doeken uit de koloniale tijd die geen herkenbaar inheems ontwerp hebben. Het blijkt bijvoorbeeld dat de 'patroonlap', bekend onder Nederlandse vrouwen in verband met handwerk, in de Batak weefkunst werd toegepast. Ook werden tafelkleden en poetsdoeken gemaakt (Jasper en Pirngadie 1912:221). Zonder specifieke informatie over het ontstaan en gebruik van 'naamloze' doeken blijft het echter raden waar de doek voor werd besteld of geweven. Deze doek heeft de driedelig structuur van Batakdoeken die een naam hebben ('na margoar'), maar hij is van ongeverfde katoen geweven en de franje is niet getwijnd, maar geknoopt. De doek lijkt op de eenvoudige doeken die tegenwoordig speciaal worden geweven als kinderdraagdoeken en ook 'sengka' worden genoemd. Deze doek zou ook als tafelkleed hebben kunnen dienen. Hij heeft mooie suppletoire inslagbanen, die gewoonlijk niet in functionele draagdoeken worden geweven.

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie

Reactie