Heupdoek met motieven in ikat techniek

De mannendoek draagt de kenmerken van de doeken uit de diep in het binnenland gelegen streek Marobo in Bobonaro. De groep waartoe de weefster behoort heet Atuabin. Deze donkere blauwzwarte doeken behoren tot een weeftraditie die duizenden jaren oud is. Deze weefcultuur heeft de gewelddadige en ontregelende gevolgen van de Indonesische bezetting en de daarop volgende onafhankelijkheidstrijd van Timor Leste nauwelijks overleefd. Veel cultureel erfgoed in de vorm van familie erfstukken zijn in deze tijd verloren gegaan. Bijna tien jaar na de onafhankelijkheid zijn verschillende organisaties actief in het organiseren van de weefsters zodat zij niet alleen hun traditie voort kunnen zetten, maar zij zich ook op allerlei andere terreinen kunnen ontwikkelen.De ‘futus’ scheringdraden zijn geverfd met de natuurlijke verfstof ‘taum’ (indigofera tinctoria), de monochrome inslagdraden met een chemische verfstof. De algemene benaming voor weefsels in Timor is ‘tais’. De doek bestaat uit twee panelen geweven op een heup- of roller-ophallergetouw, een type weefgetouw dat al 4000 jaar in dit gebied in gebruik is. Het ornament is aangebracht in de ikattechniek op de scheringdraden. Ikat komt van het Indonesische werkwoord ‘mengikat’ dat ‘afbinden’ betekent, het is een zogeheten ‘reserve’ techniek. Hierbij worden delen van de garens, voorafgaand aan het weefproces, met een bindmateriaal afgebonden zodat het motief wordt gevormd. De garens worden vervolgens in verfbaden gedompeld. In de afgebonden delen kan de verfstof niet doordringen. Na verwijdering van het bindmateriaal wordt het motief zichtbaar op de garens. Dit proces kan verschillende malen worden herhaald, zodat een complex motief kan ontstaan op een doek met meerdere kleuren. De garens zijn nu klaar om geweven te worden. De term ‘ikat’ is in de textielwereld een algemene benaming geworden voor deze techniek. Daar waar deze techniek wordt toegepast heeft men hiervoor gewoonlijk een eigen benaming. In Timor Leste wordt deze techniek ‘futus’ en in het gebied waar deze doek vandaan komt ‘utus’ genoemd.