We are the mods!

Begin jaren 60 maakt London kennis met een nieuw fenomeen: jonge mensen uit de arbeidersklasse die zich boven hun stand gaan kleden in Italiaanse maatpakken, kasjmier truitjes en loafers. Ze luisteren naar Amerikaanse soul en rhythm-and-bluesmuziek en verplaatsen zich door de stad op glimmende Vespa scooters. De mod is geboren.

En de mod leeft nu nog steeds. Niet alleen aan de andere kant van het kanaal, maar ook hier in Nederland. In deze tweedelige serie wordt de mod-subcultuur door Modemuze verkend: toen en nu. In deel 1 wordt besproken hoe de mods in Londen zijn ontstaan, waar je ze aan kunt herkennen en hoe de mod-subcultuur zich sinds begin jaren 60 heeft ontwikkeld.

Ontstaan van mod-subcultuur

Londen, eind jaren 50. De stemming is voorzichtig optimistisch in Europa. Er wordt sinds lange tijd weer naar de toekomst gekeken. Jongeren hebben voor het eerst in de geschiedenis wat geld te besteden. Ze gebruiken dat geld om zich af te zetten tegen oudere generaties. Dit doen ze door naar andere muziek te luisteren en andere kleding te dragen.

Mods op Vespa's, archiefmateriaal via BBC.co.uk, uitzending 'Mods and Rockers' 13 mei 2014.

Deze jongeren ontmoeten elkaar in de vele koffiehuizen die Londen rijk is, waar ze naar jazz luisteren die uit de jukeboxen komt. Koffiehuizen zijn populair onder jongeren, omdat ze tot in de vroege ochtenduren geopend mogen blijven, in tegenstelling tot de traditionele pubs die de deuren al om elf uur 's avonds moeten sluiten.

De jonge jazz fans zijn onder te verdelen in twee groepen: de trads en de modernists. De eerste groep luistert voornamelijk naar traditionele jazz en de tweede prefereert moderne jazz. Zij zijn de naamgevers van wat bekend zal komen te staan als een van de eerste en populairste jeugd-subculturen uit Engeland: de mods.

Met maatpak aan het nachtleven in

Mods waren in eerste instantie jongens afkomstig uit de arbeidersklasse. Ze waren te herkennen aan hun uitgesproken stijlgevoel. Inspiratie hiervoor haalden ze uit Franse en Italiaanse films en tijdschriften: Italiaanse maatpakken met smal gesneden revers, dunne stropdassen, dicht geknoopte overhemden, chelsea boots en korte, nette kapsels zoals de Franse acteurs uit die tijd ook droegen.

Ze luisterden naar moderne jazz, later gevolgd door rhythm-and-bluesmuziek en soul die uit Amerika kwam overwaaien. De popmuziek die op de radio te horen was, vonden ze soft en saai. De scooter, en dan vooral die van Italiaanse makelij zoals de Vespa, was de favoriete manier van transport. De focus van mods lag op het weekend en de nacht. Overdag werd er gewinkeld, 's nachts werd er gedanst.

I am cooler than you

Mods wilden cool zijn, en ze omarmden alles wat nieuw en modern was. Al die aandacht voor stijl leidde er toe dat mods er netter en verzorgder bij liepen dan oudere generaties. Wilde kapsels, vlekken en zichtbare slijtageplekken waren uit den boze; die stonden symbool voor het harde, grauwe leven van hun ouders, waar werk centraal stond.

Door middel van hun kleding en accessoires probeerden mods de beperkingen van de arbeidersklasse te ontstijgen, waar ze vrijwel allemaal toe behoorden. Hun ouders was het ondanks hard werken niet gelukt hoger op te komen. Mods zetten zich af tegen het systeem van klassen en de bijbehorende beperkingen door de stijlelementen van de hogere klassen toe te eigenen.

Wij tegen zij

Mods en Rockers ontmoeten elkaar tijdens een rit.

Mods kregen al snel veel aandacht uit de media. Vooral omdat mods nogal eens gewelddadig in aanraking kwamen met die andere Engelse subcultuur uit die tijd: de rockers. Rockers reden op motoren, droegen leren jassen en hadden vetkuiven.

Tijdens het Paasweekend van 1964 treffen rockers en mods elkaar in Brighton. Een enorme vechtpartij ontstaat. De rockers vonden de mods te vrouwelijk met al hun aandacht voor kleding en stijl. Mods vonden rockers simplistisch in hun extreem mannelijk vertoon.

Hoewel het in Brighton wel degelijk echt mis ging, zijn er veel auteurs die beweren dat de ruzies tussen mods en rockers in het echt wel meevielen en dat ze vooral door sensatiebeluste pers werden aangedikt.

Rockers kwamen voornamelijk van buiten de stad en mods vond je de eerste jaren hoofdzakelijk in het centrum van Londen. Ze kwamen elkaar in de praktijk dus helemaal niet zo vaak tegen. De negatieve aandacht in de pers versterkte wel de scheidslijn tussen mods en niet-mods. 

Jongens versus de meisjes

In de begindagen waren enkel de jongens mod, maar dat veranderde al snel. De primaire focus van mods op hun uiterlijk en hun voorkomen, maakte dat de subcultuur dichter bij meisjes stond dan bijvoorbeeld de rockers, die vooral op hun motoren gericht waren.

In eerste instantie droegen de vrouwelijke mods kleding vergelijkbaar met die van de jongens: een broek met een shirt en platte schoenen. Hun haar hadden ze kort (net zoals je mannelijke mods zag dragen) en ze hadden weinig make-up op. Model Twiggy was de bekendste vrouwelijke mod en al snel begon haar stijl van kort haar en minirokjes leidend te worden en werd de vrouwelijke mod minder androgyn.

Model Twiggy (Lesley Hornby) in de serie "Young Idea's - Winning Overcoats", Vogue, september 1967. Bron: ciaovogue.blogspot.nl via forums.thefashionspot.com.

Mods in de uitverkoop

De mod-subcultuur was een consumptiecultuur. Kleding, muziek en scooters waren de drie belangrijkste pijlers waar enorm veel tijd en geld in werd gestoken. Mods luisterden in eerste instantie naar uit Amerika geïmporteerde muziek, maar halverwege de jaren 60 begonnen Britse bands als The Who en The Kinks zich voor mods te interesseren. Ze gingen zich volgens de mod-regels kleden en maakten een mix van rock, soul en R&B die de mods aansprak.

Alle aandacht die mods kregen vanuit de pers zorgde er voor dat steeds meer jonge mensen zich aangetrokken voelden tot deze subcultuur en zich ook zo wilden gaan kleden. Ondernemers speelden daarop in en maakten het mogelijk kant-en-klare mod-outfits te kopen. Je hoefde niet langer creatief om te gaan met wat voor handen was: je kon gewoon een kledingwinkel inlopen en als mod weer naar buiten komen.

Promotiemateriaal voor het album 'Quadrophenia' van The Who uit 1973. Meer informatie via nytimes.com.

Waar mods eerst tegenover de oudere generaties en hun dominante cultuur stonden, werden ze nu door deze zelfde cultuur opgenomen. Daar kwam bij dat de originele mods langzaam de leeftijd kregen dat ze een eigen gezin gingen stichten en mod zijn minder belangrijk werd in hun leven. Alles bij elkaar holde de subcultuur langzaam uit.

Rond 1967 beleeft de hippie-cultuur haar hoogtepunt en veel van de overgebleven mods voelen zich daartoe aangetrokken. Sommige mods gaan juist de andere kant op en verharden: zij dragen nog steeds typische mod-kleding zoals polo's en overhemden, maar combineren dat met elementen uit de arbeidersklassen zoals Dr. Martens schoenen en bretels. Zij komen bekend te staan als skinheads (niet te verwarren met de rechts-extremistische skinheads die wij vandaag de dag kennen).

Skinheads en hippies op de treden van de Shaftesbury Memorial Fountain, Picadilly Circus, Londen, 1969. Foto: Terry Spencer, via LondonLearnNew52.

Heropleving

Ongeveer tien jaar na het ontstaan van de mod-subcultuur verdwijnen mods langzaam van het toneel. Maar niet voorgoed. Een eerste opleving is al te zien rond 1979, wanneer The Who de populaire film Quadrophenia uitbrengt die gaat over een jonge mod in Londen rond 1964.

Misschien wel belangrijker voor de hernieuwde interesse voor mod is The Jam. Deze band onder leiding van Paul Weller (door vele mods van nu de Modfather genoemd) mixt punk met mod invloeden en is enorm populair.

Halverwege de jaren 90 wordt mod opnieuw enorm groot door de opkomst van Britpop. Bands zoals Oasis, Blur en The Ocean Color Scene bouwen door op de mod-esthetiek en praten openlijk over waar ze hun invloeden vandaan hebben: de originele mods en de muziek die toen gemaakt werd.

Meer recentelijk introduceerden Miles Kane en Jake Bugg mod weer bij een nieuwe generatie.

Lees verder: in deel twee in praat Modemuze met een vijftal mods uit Nederland. Jonge mensen die al hun vrije tijd besteden aan het nastreven van de perfecte mod esthetiek.