Muzikaal schoeisel in hernieuwd Schoenenkwartier
Deze week openen in Waalwijk de deuren van het Schoenenkwartier. In dit vernieuwde museumconcept is naast verschillende permanente en tijdelijke tentoonstellingen ook een openbaar toegankelijk café, een kenniscentrum en verschillende ‘labs’ waar ontwerpers kunnen werken.
Reden voor een feestje, en dus opent het Schoenenkwartier met de muzikale – en feestelijke – tentoonstelling 'Put on Your Red Shoes'.
In het museum – dat gevestigd is in de westvleugel van het Kropholler-complex – heerst een hele open sfeer. De bezoeker zweeft hierdoor als het ware vanuit het café en de maaklabs zo de tentoonstellingsruimten binnen. Het is modern, maar minder white cube dan je wellicht zou verwachten van een museum anno nu. Een verademing, maar ook een logische stap voor een museum dat zich bewust profileert als ‘meer dan alleen een tentoonstellingsruimte’.
In de tentoonstelling Put on your red shoes staat de invloed van muziek op schoenen centraal. Hoewel de relatie tussen hiphopmuziek en sneakers in de afgelopen jaren veelvuldig is aangestipt in museale presentaties, is die aandacht voor de relatie tussen andere muziekstromingen en schoenen achtergebleven. Jammer, want ook binnen andere muziekgenres is er genoeg iconisch schoeisel aan te wijzen.
In deze tentoonstelling wordt er daarom gekeken naar de invloed van muziekcultuur op schoeisel in de periode 1950 tot nu. Zo zijn schoenen regelmatig het onderwerp van muzieknummers. Ook worden bepaalde schoenen omarmt door een muzikale subcultuur, waardoor de verbondenheid verder onderstreept wordt en een bepaalde schoen symbool komt te staan voor deze groep muziekliefhebbers. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de punker op z’n Dr. Martens.
Popsterren zijn door hun grote schare fans interessant voor merken om (meer) schoenen te verkopen. Sommige popsterren gaan vanaf de jaren 2000 ook een stap verder en beginnen eigen merken, zoals Rihanna’s Fenty of Katy Perry Collections.
Meer dan alleen de sneaker
Van de Adidas sneakers van Run D.M.C. tot de Blue Suede Shoes van Elvis en van de iconische plateauschoenen (of zoals hij zelf ooit zei ‘mijn boodschappenschoenen’) van Elton John tot de Buffalo’s van Ginger Spice Gerri Halliway. Voor de muziek- en schoenenliefhebber is de tentoonstelling ongetwijfeld een feest der herkenning. De meest bekende voorbeelden zijn in Waalwijk te vinden in één grote vitrine. Die vitrine zet de toon voor de tentoonstelling, maar laat ook meteen zien hoe breed het onderwerp is ingestoken.
Een Nederlands karakter met internationale allure
Ondanks het internationale karakter van de sterren is er ook zeker een Nederlands tintje aan de tentoonstelling. Zo maakte de Nederlandse modeontwerper Jan Taminiau voor de videoclip van Lady Gaga een paar schoenen en maakte United Nude schoenen voor een videoclip van Taylor Swift. Ook Beyoncé weet de Nederlandse ontwerpers te vinden: Zeynep Dag en Jan Taminiau hebben allebei schoenen gemaakt voor het Amerikaanse popicoon.
Een bijzonder voorbeeld in dit rijtje Neerlands trots: ontwerper en muzikant Joop Gard Passchier en de andere muzikanten van muziekgroep Locomia deden Freddy Mercury een paar schoenen cadeau voor zijn verjaardag. Een tijd later zagen zij per toeval dat deze een gastoptreden hadden in de videoclip van het nummer ‘I’m going slighty mad’ (1991) van Queen. Extra speciaal, aangezien dit één van de allerlaatste videoclips zou zijn waarin Mercury te zien was voor zijn dood.
Hebdige en een kwestie van smaak
De tentoonstelling brengt de muzikale helden dichtbij het publiek: de schoenen stralen op het museale podium. Tegelijkertijd houdt het Schoenenkwartier de bezoeker een spiegel voor: is mijn muzikale voorkeur terug te zien in mijn schoenen en herken ik die ook bij anderen? Welke invloed hebben reclame, media en sociale media op mijn smaak? Het eeuwenoude verhaal over het uitdragen van smaak door semiotische tekens zoals dit in 1979 al werd beschreven door socioloog Dick Hebdige blijkt nog altijd actueel.
Een kleine opfriscursus: volgens Hebdige spelen muzikanten een belangrijke rol in het bij elkaar brengen van een groep mensen, die zich daarmee ook afzetten tegen andere ‘groepen’. Wanneer deze muzikanten een bepaalde look - en dan schoenen in deze context in het bijzonder - dragen en omarmen zullen de fans dit overnemen. Hiermee heeft niet alleen de muziek van een bepaalde muzikant invloed op zijn fans, maar ook zijn kleedgedrag en stijlgevoel. Extra handig wanneer muzikanten vervolgens kleding – en schoenen – kunnen promoten van hun zelf opgestarte labels. Twee vliegen in één klap.
Die invloed van sociale media, marketing en beroemdheden wordt verder uitgediept in de volgende twee ruimtes van de expo. Zo zien we hoe de populariteit van bepaalde schoenen een vlucht nam nadat ze omarmt werden door wereldsterren. Maar ook is er aandacht voor muzikanten die uiteindelijk een eigen schoenenmerk of -collectie opgezet hebben, zoals Justin Biebers merk Drew of Rihanna’s Fenty. Hier sluit de tentoonstelling ook muzikaal af en krijgt de bezoeker de gelegenheid om zich even echt te verliezen in de muziek die hen de hele tentoonstelling lang al achtervolgd heeft.
De collectie, het maakproces en de Langstraat
Naast de tijdelijke tentoonstelling is er in de permante opstelling ook genoeg te leren over de Brabantse schoenengeschiedenis. Hier staat de Brabantse Langstraat centraal. Mocht je je als bezoeker nog afvragen waarom het enige schoenenmuseum uitgerekend in Waalwijk zit, zou die vraag na een bezoekje aan deze opstelling voor eens en altijd beantwoord én overbodig moeten zijn. En de eerlijkheid gebied te zeggen: de Brabanders mogen trots zijn op dit nieuwe museum van formaat.
In de opstelling staan vijf karakters of archetypen uit de Brabantse schoengeschiedenis centraal. Voor het vertellen van dit verhaal is er gekozen om niet alleen collectiestukken te laten zien, maar ook andere lagen van informatie toe te voegen aan de hand van video’s en sprekende portretten. Hierdoor kun je je als bezoeker echt even in de geschiedenis wanen. Het geheel oogt wederom modern en eigentijds, maar zal voor een deel van de bezoekers wellicht een beetje media-intensief zijn. Desondanks is het – zeker voor een jonger publiek – een hele geslaagde en kleurrijke opstelling geworden.
Verderop in het museum is ook nog een presentatie die meer vertelt over de dragers van schoenen. Wat valt er af te lezen aan iemands schoenen? Wat vertelt een schoen ons over de drager? Wat zeggen jouw schoenen over je? Dit soort vragen staan centraal in ander deel van de tentoonstellingsruimte. Hier zie je de stukken uit de collectie van Antoon Hendriks, de collectie die aan het vernieuwde én het vroegere museum ten grondslag ligt, naast latere aanwinsten uit de collectie.
In de vaste presentatie op de begane grond van het Schoenenkwartier staat het maakproces van een paar schoenen centraal. Tijdens een rondleiding vertelde conservator Inge Specht dat het maakproces voor deze opstelling wel drastisch versimpeld is omdat er anders nog minstens 300m2 extra nodig waren geweest.
In deze presentatie vind je naast een heel imposant walkvat (een groot ronddraaiend vat waarin huiden gelooid werden) en een grote machinale wals ook interactieve displays die laten zien uit welke laagjes een schoen is opgebouwd of wat er komt kijken bij het maken van een schoenenpatroon. Alles om dat maakproces – al dan niet door zelf maken zoals dat wellicht in de maaklabs zal gebeuren – dichterbij het publiek te brengen. We dragen namelijk allemaal schoenen, maar hoeveel van ons weten nog wat er komt kijken bij het maken van zo’n paar?
Met de heropening/verhuizing/renovatie – of hoe we het ook willen noemen – van het Schoenenkwartier krijgt Nederland weer een museum waar mode- en schoenenliefhebbers uit binnen- en buitenland hun hart kunnen ophalen. Een plek die de reis naar Waalwijk – of deze nu lang of kort is – zeker de moeite waard maakt en die hopelijk zal laten zien dat er in heel Nederland nog genoeg interessante mode-gerelateerde verhalen schuilen die verteld, gepresenteerd of onderzocht dienen te worden.
'Put on your red shoes' is te zien van 28 juni 2022 tot en met 5 februari 2023 in het Schoenenkwartier in Waalwijk.
Deel
Aanvullingen
Vul deze informatie aan of geef een reactie
Reactie