It's a Men's World - Mannentassen (deel 2)

Van voetballers en hipsters tot zakenmannen en metromannen: een tas mag tegenwoordig niet ontbreken bij de outfit van de man. Omdat mannen door de eeuwen heen altijd diverse soorten tassen hebben gedragen bekijken we in deze driedelige serie over mannentassen de vraag "Fashion or Function?" vanuit de verschillende thema’s: jachttassen, werktassen, sportieve tassen en de vrijetijdstas. In welke gevallen kiest een man voor een tas en wanneer heeft hij genoeg aan zijn broekzak? Nog steeds is de mannentas, meer dan een vrouwentas, vaak gericht op het functionele: laptoptassen, hippe backpacks, sporttassen of tassen met een flesopener erin verwerkt. Maar een tas wordt ook bij mannen steeds meer een fashionable accessoire. In deze tweede blog de werk- en aktetassen, de sporttas en reis- en vrijetijdstassen.

Werk- en aktetassen

Werktassen vormen wellicht de belangrijkste reden dat mannen een tas dragen. Van oudsher horen bij verschillende beroepen bepaalde kledingstukken en tassen. Leidend voor het ontwerp van een werktas is de functionaliteit. Zo moet een visserstas bestand zijn tegen alle weersomstandigheden en moeten in een dokterstas alle instrumenten passen. De oudste tas in de collectie van het Tassenmuseum is een tas voor een Europese koopman, gemaakt van geitenleer. De tas werd langs de heup gedragen, aan de gordel. De beugel is daarom mee gevormd zodat hij goed om de heup past. Met 18 vakken, waaronder een aantal geheime vakjes, kon er verschillende soorten valuta meegenomen op handelsreizen.

De oudste tas in het Tassenmuseum, van geitenleer, Frankrijk, 1500-1600

De dokterstas

De bekende zogenaamde dokterstas, een leren tas met metalen beugel en leren handgreep, was populair als werktas aan het eind van de 19de en begin 20ste eeuw. De stevige dokterstas, toen ook al citybag genoemd, kon tegen een stootje en was handig mee te nemen. Dokters gebruikten de tas als visitetas en zo kreeg de dokterstas zijn naam. Dokters waren bij lange na niet de enigen die de tas gebruikten. Het was een veel gedragen tas door werkende mannen en een praktische reis om mee op reis te gaan.

Twee dokterstassen, 1900-1925, Tassenmuseum Hendrikje

De aktetas

Het meest bekende voorbeeld van een werktas is de aktetas voor de man op kantoor. Van oudsher werden documenten en brieven in officiële tassen meegenomen, zoals bijvoorbeeld de brieventas van Koning Willem I. Begin 20^ste eeuw was de attachékoffer in zwang, die tot ver in de 20^ste eeuw werd gedragen. Vanaf de jaren ’20 kwam daar ook een vierkanten leren attachétas in gebruik bij als werktas. Sindsdien is de aktetas het meest gebruikte model als werktas voor mannen. De aktetas zie je het meest in zakendistricten en in de bankwereld. Tegenwoordig kiest de jongere man op kantoor niet meer standaard voor een aktetas, maar ook voor een schoudertas of zelfs een rugzak. Grenzen tussen het formele en het informele vervagen steeds meer. Een voorbeeld hiervan is ook de laptoptas. Begonnen als een variant op de aktetas, om te kunnen reizen met je laptop, groeide de laptoptas uit tot een eigen tassentype. De laptoptas werd van zachtere leersoorten gemaakt, of juist van moderne synthetische materialen. Daarnaast is de sleeve ook een veelgezien accessoire. Bedoeld als beschermende hoes om je laptop, vaak van synthetische materialen, is de sleeve vaak een vervanging van de laptoptas. De sleeve (met laptop) wordt vaak meegenomen in een rugzak, of soms zelfs onder de arm.

studio mulder - briefcase victor

De sporttas

Vanaf halverwege de 19de eeuw werd de basis gelegd voor sportkleding. Met de opkomst van de bourgeoisie ontstond er een leisure class die genoeg vrije tijd en geld had om zich bezig te houden met sportieve activiteiten. Langzaamaan werd aparte kleding ontwikkeld om in te sporten, zoals voor tennis of fietsen. Het moest praktische kleding zijn die voor de drager de bewegelijkheid en gemak vergrootte. Het was kleding die een zekere informaliteit uitstraalde. Dat trok niet alleen sporters zelf aan, maar ook bezoekers die een sportevenement bezochten. Zo werd de vraag naar sportkleding steeds groter.

Kleding voor rugby door maison Redfern, illustratie door George Barbier in de Gazette du Bon Ton, april 1914.

Sportkleding

Maison Redfern in Parijs ontwierp als eerste sportieve outfits vanaf 1870, maar pas rond de Eerste Wereldoorlog werd sportieve kleding een onderdeel van de mode. Een belangrijke rol hierin was weggelegd voor de Britse royal Edward VII (1841-1910). Destijds nog als kroonprins, als Prins van Wales, was hij een royal die een aanzienlijke invloed op de mannenmode had. Hij was niet de eerste die sportkleding droeg als informele kleding, maar als graag geziene gast op feesten en sportevenementen wist hij informele, sportieve kleding te verheffen tot algemeen geaccepteerde kleding. Hij had een hekel aan de officiële voorgeschreven kleding waarin hij zich niet vrij kon bewegen. Vanaf begin af aan was er een verschil tussen sportkleding die werkelijk voor sporters bedoeld was en sportieve kleding. Voor de sportieve kleding werden veel invloeden overgenomen uit de sportkleding zelf, maar je hoefde in sportieve kleding geen sport uit te oefenen. Met name nu is er een groot verschil tussen activewear en sporty kleding, zoals de veelgedragen sneakers die helemaal niet bedoeld zijn als hardloopschoenen.

Sporttas van Fred Perry

Oorsprong van de sporttas

De oorsprong van sporttassen ligt in de tassen die door het leger gebruikt werden begin twintigste eeuw. Voor het vervoeren van sportspullen was er een tas van stevige canvasstof nodig met hengsels. Dit model is nog altijd gangbaar. Ook de dokterstas werd als sporttas gebruikt.  In jaren ’80 van de 20^ste eeuw, onder invloed van de toenemende sport- en fitnesscultuur, werden sporttassen en sportschoenen een belangrijke groep accessoires voor de modemerken. Naast de oversized sporttas droegen mannen ook een buideltas in de jaren ‘80, als een gordel, om kleine spullen in mee te nemen. Buideltassen zijn sinds de tweede helft van de jaren ‘90 niet meer en vogue maar sporttassen van bekende merken zijn nog steeds een statussymbool. David Beckham neemt bijvoorbeeld een Louis Vuitton tas mee naar de sportschool.

Grote herenkoffer of reisnecessaire, voorzien van glas met zilver, schrijfbenodigdheden met initialen, London, Engeland - Tassenmuseum Hendrikje

Reis- en vrijetijdstassen

Reistassen werden met het toenemende trein- en reisverkeer het symbool van de reizende man. Koffers en tassen werden voorzien van reisbenodigdheden om de garderobe van de heren in goede conditie te houden, en niet in de laatste plaats de heer zelf. Een tas moet dus tegen een stootje kunnen en koffers en reisnecessaires werden van stevige materialen gemaakt, zoals leer en canvas. Zo’n reisnecessaire werd met allerlei necessaires gevuld: kammen, spiegels, scheerbenodigdheden, geurwater en schoenborstels. Kortom alles wat een man nodig heeft op reis. Alle voorwerpen waren bij voorkeur voorzien van een monogram.  

Belber Trunk and Bag Company - Tassenmuseum Hendrikje

Hutkoffers en steamer bags

Met alle vernieuwingen in het vervoer, zoals stoomboten, treinen, auto’s en vliegtuigen, die hun intrede deden kwam er ook vraag naar koffers en reistassen die bij de manier van reizen paste. Gebruikelijk was om een koffer of tas mee te nemen op het dak van een koets. Op langere bootreizen werd bagage in grote hutkoffers meegenomen. De koffers werden besteld bij bekende vervaardigers zoals Louis Vuitton, maar ook bij Nederlandse koffermakers. Handig was dat een hutkoffer niet hoefde te worden uitgepakt maar gebruikt kon worden als kledingkast. Voor treinreizen werden ook vaak hutkoffers gebruikt. Kleine bagage droegen heren zelf bij zich in tapijttassen of steamer bags. Tapijttassen of carpetbags zijn rechthoekige tassen met een handvat die van tapijt of stevige stof gemaakt werden. Op de tassen zijn vaak dieren, landschappen of bloemen te zien. Een reiziger kon de tas zelf in de hand nemen.  Ook de steamer bag werd zo meegenomen. Louis Vuitton bracht in 1901 de steamer bag op de markt, de tas was bedoeld om mee te nemen in een grotere koffer. In de steamer bag werd de vuile was bewaard. Later werd er ook andere bagage in meegenomen. Deze tas wordt altijd nog gemaakt als reistas.

'This iconic travel bag is perfect for sophisticated men everywhere. The stylish Monogram Macassar finish adds a masculine stamp of approval.'

Handkoffers en trolleys

Met het reizen per koets of aan boord van een groot stoomschip waren er altijd bedienden of kruiers aanwezig om de koffers te sjouwen. Met de komst van de auto en het vliegtuig werd dit steeds minder gebruikelijk. De bagage werd steeds vaker zelf gedragen. Om koffers mee te nemen in de auto of het vliegtuig moest de vorm en het materiaal van een koffer weer worden aangepast. De koffer werd een handkoffer, die meegedragen kon worden in de hand. Rond 1950 kwam de kunststofkoffer van het Amerikaanse bedrijf Samsonite op de markt. Hetzelfde merk introduceerde in 1974 de koffer op wieltjes die uiteindelijk evolueerde in de hedendaagse trolley: de kleine koffer op vier wielen die om de eigen as kan draaien met een uitschuifbaar handvat.

Bagage, koffer van leer met LV monogram op canvas, Louis Vuitton, Frankrijk, ca. 1920