Bijzonder borduurwerk in geel

Voor het collectieboek van de kostuumcollectie van het Rijksmuseum (B.M. du Mortier e.a., Mode & Kostuum, Amsterdam 2016) werd onderzoek gedaan naar onderstaande zomerjapon of informele japon uit circa 1740 – 1750. Textielrestaurator Mieke Albers van het Rijksmuseum deelt met Modemuze bevindingen over het bijzondere borduurwerk en het type kleurstof dat voor het borduurgaren en de voering van deze japon werd gebruikt.

Engelse mode

Deze japon is geborduurd met een gele zijde die door twee lagen stof is gewerkt: een ripszijde en een blauwgeverfde katoenen stof. Vanaf 1720 is de combinatie van een geel dessin op een wit/crèmekleurige ondergrond in Engeland in de mode.

Onderzoek en kleuranalyse

Voor het collectieboek: B.M. du Mortier e.a., Mode en Kostuum, Amsterdam 2016, werd onderzoek gedaan naar het bijzondere borduurwerk en het type kleurstof dat voor het gele zijden borduurgaren en de blauwe voering van de japon werd gebruikt.

Voor wat betreft de katoenen voeringstof, wijst de kleurstofanalyse met behulp van de chromatografie techniek op de aanwezigheid van indigotine.[1] Zowel indigo als de met indigo geverfde katoen, werd ingevoerd in Engeland vanuit Gujarat in India. Voor deze japon zijn twee verschillende kleuren blauw geverfde katoen gebruikt.

Zijdelijm geeft een gele kleur

De zijde borduurdraad is afkomstig uit de cocon van de rups van de tussah vlinder uit West-Bengalen. De aanwezige sericine, zijdelijm, in de vezel geeft de borduurdraad haar gele kleur en wordt niet verkregen door een verving.

Zijde van de tussah vlinder rups wordt ook wel wilde zijde, tusser of tusseh zijde genoemd. De kleur van de cocon varieert van goudgeel tot grijs en was sinds het begin van de 18^de eeuw in Europa zeer gewild. De goudgele zijden draad is ook bekend als Muga zijde.

Internationale invloed

Het is niet met zekerheid te zeggen of het borduursel op de japon in Engeland of in India is vervaardigd. Door de intensieve handelsbetrekkingen tussen Engeland en India werden beide continenten door elkaar beïnvloed en werden enkele van de op de japon gebruikte steken zowel in Engeland als in Gujarat toegepast.

Bijzonder borduurwerk

Het design op de japon is een symmetrisch geplaatst ranken patroon met fantasierijke granaatappels en bloemmotieven. 

Kenmerkend voor het borduurwerk op deze japon zijn de vlakken van de granaatappels en enkele bladeren van het patroon, gevuld met verschillende span-, plat- en festonsteken. Alle gebruikte steken zijn in rasters geplaatst die worden begrensd door de contouren van de vlakken.

De spansteken zijn op verschillende wijze door elkaar heen gevlochten, waardoor er als het ware een ‘netje’ over de stof gespannen is. Door de wijze van kruisen, de hoek en de dichtheid van de spandraden te variëren ontstaan allerlei patronen. Zie hiervoor onder andere de afbeeldingen 12 en 14.

Zoals op afbeelding 10 en 13 te zien is, is het netwerk soms ook op de ondergrond vastgezet.

Enkele vlakken zijn gevuld met een raster dat wordt gevormd door de festonsteek, zoals te zien is op afbeeldingen 11 en 15.

Een grote variëteit in het borduren van de platsteken zie je op afbeeldingen 7,8 en 9.

Het lineaire rankendesign van de zomerjapon is geborduurd in de koraalsteek, ook wel de Old English knotstitch genoemd (zie afb. 16).

De japon is vervaardigd voordat deze werd geborduurd. Dit is te zien doordat er tijdens het borduren over de naden van de stof heen is gewerkt.  

Voor meer kostuumhistorische informatie over deze japon, zie ook het collectieboek van het Rijksmuseum: B.M. du Mortier e.a., Mode & Kostuum, Amsterdam 2016

 

Noot
[1] Chromatografie is een scheidingstechniek waarmee mengsels van verschillende stoffen gescheiden kunnen worden in hun samenstellende componenten. Bron: www.wikipedia.org